طراحي و روان‌سنجي ابزار اندازه‌گيري سالمندي فعال ايراني

Determining Psychometric Properties of Iranian Active Aging Measurement Instrument

اهداف پژوهش حاضر با هدف طراحی و تعیین ویژگی‌های روان‌سنجی ابزار اندازه‌گیری سالمندی فعال متناسب با معیارهای فرهنگی جامعه سالمندی ایرانی انجام شد. مواد و روش ها این مطالعه پژوهشی روش‌شناختی و بخشی از مطالعه بزرگ‌تر با عنوان «فهم سالمندی فعال و ساخت ابزار اندازه‌گیری آن» با روش تحقیق تركیبی بود كه اینگرسلدایتون (۲۰۱۱)، در سال ۱۳۹۴-۱۳۹۵ در دو مرحله با به‌كارگیری گام‌های مطرح‌شده آن را انجام داد. در مرحله اول با استفاده از مطالعه كیفی و پیشینه مطالعاتی در سه گام ابزار اندازه‌گیری اولیه طراحی شد. در مرحله دوم طی دو گام شامل: ۱. بررسی اعتبار صوری و محتوا در گروه سالمندان و متخصصان ۲. انجام بررسی پیمایشی و آزمون روان‌سنجی، ویژگی‌های روان‌سنجی ابزار بررسی شد. با روش نمونه‌گیری خوشه‌ای سه‌مرحله‌ای در نمونه‌ای از ۳۵۰ سالمند مراجعه‌كننده به خانه‌های سلامت شهرداری تهران، بررسی انجام شد. نمونه پژوهش شامل سالمندان ۶۰ سال و بالاتر با میانگین سنی ۶۹ سال (SD:۶/۷۸) بود و ۵۲ درصد نمونه، زن (n=۱۸۲) و ۴۸ درصد آن، مرد (n=۱۶۸) بود. از نرم‌افزار ۱۶ SPSS برای اجرای آزمون‌های آماری شامل تحلیل عاملی اكتشافی، تحلیل گویه، ضریب آلفای كرونباخ و ضریب همبستگی پیرسون استفاده شد. یافته ها نتیجه مرحله اول عبارت بود از: ابزار اولیه‌ای با ۶۱ سؤال با طیف پاسخ لیكرتی پنج‌درجه‌ای (هیچ تا خیلی زیاد). در مرحله دوم در بررسی اعتبار صوری و محتوای ابزار، شش سؤال حذف و ابزار اندازه‌گیری ۵۵ سؤالی حاصل شد. نتایج آزمون روان‌سنجی ابزار، پس از تحلیل گویه‌ها و تحلیل عاملی اكتشافی به ابزار اندازه‌گیری نهایی ۴۰ سؤالی با شش عامل جماعت‌پذیری (مشاركت اجتماعی‌نهادی)، ذهن‌ورزی، تعامل‌گرایی، بینش عاملیت‌گرا (فعال)، نقش‌آفرینی و پویایی جسمی‌عملكردی با قابلیت تبیین ۵۶ درصد كل واریانس سالمندی فعال منجر شد. پایایی مبتنی بر محاسبه ضریب آلفای كرونباخ، مؤید همسانی درونی مطلوب پرسش‌نامه ۰/۸۸ و ثبات از طریق بازآزمایی ۰/۹۵ بود (P<۰/۰۱). نتیجه گیری ابزار اندازه‌گیری سالمندی فعال حاضر كه متناسب با جامعه سالمندی ایرانی است، ضمن تأیید وجود ابعاد ذهنی و رفتاری سالمندی فعال با ۴۰ سؤال و شش عامل، اعتبار و پایایی مطلوبی دارد.

Objectives This study aimed at developing and determining psychometric properties of Active Aging Measurement Instrument (AAIM) as per the Iranian aging society. Methods & Materials This study was performed in two phases by applying the steps identified by Ingersoll-Dayton in 2015-2016. In the first phase, according to prior studies, a preliminary AAMI was developed through three steps. In the second phase through two steps, the psychometric properties of the AAMI were examined. A total of 350 older adults belonging to health-related educational centers in Tehran municipality were included in the psychometrics study using the three-phase cluster sampling method. Statistical tests such as item analysis, exploratory factor analysis, Cronbachʹs α coefficient, and Pearson correlation coefficient were performed by using SPSS 16. Results The finding of the first phase was a preliminary 6-item measurement instrument with 5 point responses (none to very much). In the second phase, the result of examining the face and content validity was elimination of 6 items, which led to a 55-item AAMI. The result of psychometric tests after item analysis and factor analysis was the final 40-item AAMI consisting of six factors: 1. social-institutional participation; 2. active mind maintenance; 3. social contacts; 4. agent attitude; 5. productive engagement; and 6. physical-functional activity which explained 56% of the total variance. Reliability of AAMI based on examining Cronbachʹs α coefficient was 0.88, and also its test-retest reliability was 0.95 (P<0.01). Conclusion The 40-item AAMI consisting of six factors in the present study not only was shown to be reliable, valid and appropriate for Iranian older adults but was also confirmed to have both subjective and objective dimensions.