ضمان و مسئوليت مدني در انتقال الكترونيكي معتبر و غيرمجاز وجوه

Zaman and Civil Liability for Authenticated and Unauthorized Electronic Funds Transfer

انتقال معتبر و غیرمجاز وجوه یكی از مهم‌ترین خطرات در بانكداری الكترونیكی محسوب می‌شود. اگر دستور پرداخت معتبر و غیرمجازی صادر شود و بانك از غیرمجاز بودن دستور پرداخت اطلاعی نداشته باشد و دستور پرداخت به‌وسیلۀ روش‌های امنیتی مورد توافق با مشتری شناسایی و تصدیق شود، بانك دستور پرداخت را معتبر تشخیص می‌دهد و نسبت به انتقال وجه اقدام خواهد كرد. در چنین شرایطی آیا بانك یا شخص دیگری ضمان و مسئولیت مدنی دارند؟ با توجه به اینكه دستور پرداخت به‌وسیلۀ چه ابزار پرداختی صادر شده و اینكه صدور چنین دستور پرداختی ناشی از قصور مشتری یا بانك بوده است یا اینكه هیچ‌یك از بانك و مشتری تقصیری مرتكب نشده باشد، موجب می‌شود ضمان و مسئولیت جبران خسارت بر عهدۀ بانك یا مشتری یا هر دوی آنها قرار گیرد. در این مقاله، مفهوم انتقال غیرمجاز و انتقال معتبر وجوه، انواع دستور پرداخت از حیث جواز و اعتبار و مبانی مسئولیت مدنی و آثار ناشی از نقض تعهد بر اساس حقوق ایران و قانون متحدالشكل تجاری آمریكا بررسی می‌شود. به نظر نگارندگان در پرداخت معتبر و غیرمجاز اصل بر ضمان و مسئولیت مدنی بانك است؛ مگر آنكه بانك تقصیر و انتساب این امر به مشتری را ثابت كند. البته مشتری باید غیرمجاز بودن را ثابت كند.

An authenticated and unauthorized funds transfer is one of the most important risks in electronic banking. When an authenticated and unauthorized payment instruction is issued and the bank has no knowledge of the instruction being unauthorized, if that payment instruction has been recognized and confirmed in accordance with security procedures agreed upon with customer, the bank considers the instruction to be authentic and transfer the funds. Under such circumstances, does the bank or another person bear the civil liability and Zaman? Depending on the payment method used for issuance of the payment instruction and whether the issuance of such instruction was due to the customerʹs fault or the bankʹs or neither, Zaman and liability for damages lies with the bank or the customer or both. This article reviews the concepts of authenticated and unauthorized payments, various categories of payment instructions based on authorization and authenticity, the legal basis of civil liability and consequences of breach of duty under the Iranian law and the U.C.C. The authors believe in the case of authenticated and unauthorized payments, in principle when the customer has proven the unauthorized characteristic of the transfer, the bank shall bear the risk, unless it proves the customer’s fault.