مطالعه تطبيقي بازرسي و تفتيش وسايل نقليه در حقوق ايران و امريكا

A Comparative Study of the Vehicle Search in the Criminal Procedures of Iran and the U.S.A

يكي از جلوههاي حريم خصوصي، محيط وسايل نقليه است. در نظام حقوقي امريكا، محيط وسيله نقليه با توجه به از بين رفتن سريع ادله و نيز در معرض عموم بودن آن، مورد حمايت‌ كم‌تري واقع شده‌ است؛ به گونه‌اي كه در مواردي همچون احراز ظن متعارف به ارتكاب جرم، جرايم شديد و خطرناك و نيز وضعيت‌هاي خطرآفرين مانند رانندگي همراه با مستي مي‌توان وسيله نقليه را بدون كسب مجوز قضايي توقيف نمود و در حدود ضوابط و تشريفات قانوني، آن را مورد بازرسي و تفتيش قرار داد. در قانون آيين دادرسي كيفري ايران معيار اساسي در اين مورد، وقوع جرم به صورت مشهود و يا غيرمشهود است. درنظام حقوقي ايران شرايط و تشريفات روشني به منظوركيفيت بازرسي از قبيل قلمروي بازرسي ازسرنشينان و نيز قلمروي آن، تعيين نشده است. اصل اوليه دراين مقام،كسب مجوز قضايي به منظور تفتيش و بازرسي از وسايل نقليه است. در اين مقاله به اين مساله مي‌پردازيم كه در چه مواردي بازرسي و تفتيش از وسايل نقليه جايز است و در صورت مجاز بودن تحت كدام شرايط و ضوابط بازرسي و تفتيش بايد صورت گيرد. از اين مطالعه تطبيقي مي توان دستاوردهايي از قبيل تبيين كيفيت و جزييات تفتيش به صورت شفاف و روشن و نيز وجود ضمانت اجراهاي مقتضي را در راستاي تحقق دادرسي منصفانه برداشت كرد.

Supporting the right of privacy is one of the functions of criminal procedure. One of the aspects of this right is vehicle search.American legal system has not extended full protection to the automobiles.The rational for decreased protection is twofold. First, due to the mobile nature of automobiles, evidence can be disappeared or destroyed quickly.Second, automobiles are used on the public roads where their occupants are visible to the public. A vehicle may be searched if a police has reasonable suspicion. The vehicle search at serious crimes or exigent circumstances is possible without a warrant under legal conditions.The fundamental criteria according to Iranian criminal procedure to search are based on crimes that are divided in to two types: obvious and non-obvious. Only in obvious crimes without any warrant the search has been permitted. On the other hand,considerable and accurate rules to search passengers’ vehicle and scope of the search of the vehicle in the Iranian criminal procedure has not been predicted, therefore,this action will invade the persons’ rights. Obtaining a search warrant is a fundamental principle. At this article we are going to study the allowable search situation and rules governing the serach and inspection.