نقش محبّت در كمال آدمي با تكيه بر آراء سهروردي و ملاصدرا

The Role of Love in Human Perfection with Reliance on Opinions of Suhrawardī and Mullā Ṣadrā

سهروردی و ملاصدرا بر این باورند كه بدون عنصر محبّت، كمال انسان دست نیافتنی است. از نظر سهروردی انوار سافل با محبّت و اشتیاق نسبت به انوار عالی، درصدد نیل به كمال و رفع كاستی‌های رتبی خود هستند. آدمی نیز با ادراك حقایق به عالم نور گرایش پیدا كرده و به نورالانوار نزدیك می‌گردد؛ زیرا محبّت ثمره معرفت است و هر چه محبّت به حق تعالی بیشتر شود، تقرّب به خدا و نهایتاً وصول به كمال آسان‌تر می‌شود. اما ملاصدرا با اثبات محبّت برای تمامی كائنات، بر این باور است كه در هر موجود امكانی، عشق به كمال به ودیعه نهاده شده است تا بدین وسیله آن موجود امكانی، هم حافظ كمالات موجود خود باشد و هم مشتاق كمالات مفقود. از نظر وی، هر انسانی به اندازه بهره‌مندی از محبّت به كمال نائل می‌شود؛ چرا كه تحوّل جوهری سالكان، یكسان و یكی نیست. از این‌رو، هر متحرّكی به اندازه سعه هستی خود و بر اساس محبّت، به سمتِ كمال حركت می‌كند.

Suhrawardī and Mullā Ṣadrā believe that human perfection is not achievable without love. In Suhrawardī’s view, the lower lights seek to achieve perfection and to remove deficiencies in rank by love and enthusiasm toward higher lights. Similarly, man has inclined toward the world of light and approached the Light of all lights through perceiving the truths, because love is the fruit of knowledge and the more there is knowledge and love of the Almighty God, the more will there be proximity to God and ultimately the easier would be achieving perfection. However, by proving love for all the creatures, Mullā Ṣadrā believes that love for perfection is trusted in each possible being so that that possible being both preserves its existing excellences and is eager for its lost virtues. In his view, every human being would achieve perfection as much as he enjoys love for perfection, because the substantial development of the spiritual wayfarers is not one and the same. Thus, every mover would move toward perfection according to its expanse of being and degree of love.