تأثير تيمارهاي شكست خواب بر جوانه‌زني بذر آنغوزه (Ferula assa- foetida)

Effect of Breaking Dormancy Treatments on Germination of Ferula assa-foetida Seed

آنغوزه (.Ferula assa- foetida L)، از گونه‌های مهم تیره چتریان است كه بذرهای آن دوره خواب نسبتاً طولانی دارد. در این تحقیق تیمارهای سرمادهی مرطوب، آبشویی، اسید جیبرلیك، غلظت نمك‌های معدنی محیط كشت و زمان برداشت بذر و هم‌چنین تأثیر متقابل این عوامل به‌منظور دستیابی به شرایط بهینه جوانه‌زنی، مورد بررسی قرار گرفت. نتایج نشان داد سرمادهی مرطوب به مدت 2 هفته در دمای 5-4 درجه سانتی‌گراد به میزان 50 درصد میانگین جوانه‌زنی را در مقایسه با شاهد افزایش داد. در تیمار آبشویی، بیشینه جوانه‌زنی در مدت زمان 6 ساعت (42 درصد) و كمینه آن در زمان 2 ساعت (47/20 درصد) حاصل شد. اسید جیبرلیك با غلظت 10 میلی‌گرم در لیتر، توانست میانگین جوانه‌زنی را 5/41 درصد در مقایسه با شاهد افزایش دهد. تغییر در غلظت نمك‌های معدنی محیط كشت نیز نشان داد كه محیط MS ½ ، می‌تواند در مقایسه با محیط MS كامل، میانگین جوانه‌زنی را به میزان 25 درصد افزایش دهد. هم‌چنین میانگین جوانه‌زنی در نتیجه اعمال تیمارهای مذكور بر روی بذرهای یك‌ساله، اثر معنی‌داری در مقایسه با بذرهای تازه برداشت شده داشت (به ترتیب 61 در مقایسه با 36 درصد). با انجام آزمایش فاكتوریل در قالب طرح كاملاً تصادفی، بهترین تركیب تیماری كه توانست میانگین جوانه‌زنی را به‌طور معنی‌داری افزایش دهد (83/73 درصد)، تركیب دو هفته سرما، محیط MS ½ ، ده میلی‌گرم در لیتر اسید جیبرلیك و شش ساعت آبشویی بود. لذا با توجه به نتایج حاصله، به‌منظور شكست خواب بذر آنغوزه، پیشنهاد می‌شود علاوه بر استفاده از بذرهای یك‌ساله، از محیط كشت MS ½ ، به همراه تیمارهای تلفیقی سرمادهی مرطوب، آبشویی و اسید جیبرلیك استفاده شود.

Asafetida (Ferula assa- foetida L.) is an important medicinal plant belonging to Apiaceae family and has long dormancy. In this research, vernalization, washing time, GA3, medium strength, harvesting time and interaction of these treatments were studied to optimize condition of germination. The results showed that vernalization at 4-5°C for two weeks increased germination by 50%, as compared with the control. Maximum and minimum germinations were obtained for 6 and 2 hours’ washing, which was 42% and 20.47%, respectively. Germination of Ferula was increased (41.5%) by using 10 mg/l of GA3, as compared with the control. In addition, using half strength MS media led to a 25% increase in germination. Moreover, germination mean increased by applying these treatments to one-year-old seeds, in comparison with fresh ones (61% and 36%, respectively). By running factorial experiments in the CRD, the best combination of treatments which could significantly increase germination was a combination of vernalization (4-5°C for two weeks), half strength MS media, GA3 (10 mg/l) and washing time (6h). Given the results of the study, for the purpose of breaking the dormancy of Asafetida, it is suggested that use is made of one-year-old seeds, and half strength MS media, along with right combinations of vernalization, washing time and GA3.