بررسي رفتار جوانه‌زني و خواب بذر در علف‌هاي هرز سلمه‌تره (Chenopodium album)، پيچك صحرايي (Convolvulus arvensis) و دم‌روباهي سبز (Setaria viridis) در باغ‌هاي پسته رفسنجان

The Study of Seed Germination and Dormancy of Chenopodium album, Convolvulus arvensis and Setaria viridis in Pistachio Orchards of Rafsanjan, Iran

به‌منظور بررسی رفتار جوانه‌زنی و روش‌های شكستن خواب بذر توده‌های مختلف علف‌های هرز سلمه‌تره، پیچك و دم‌روباهی سبز، سه آزمایش فاكتوریل دوعاملی جداگانه در سال 1393 در آزمایشگاه زراعت دانشگاه ولیعصر رفسنجان انجام گرفت. عامل اول بذرهای علف‌های هرز مورد بررسی از باغ‌های پسته 5 منطقه رفسنجان (مركزی، انار، كشكوئیه، كبوترخان و نوق) بود. عامل دوم تیمارهای شكستن خواب بذرهای سلمه‌تره شامل شاهد (آب مقطر)، نیترات پتاسیم در غلظت‌های 500 و 1000 پی‌پی‌ام، خراش‌دهی با اسید سولفوریك غلیظ در زمان‌های 5 و 10 دقیقه و سرمادهی مرطوب در زمان‌های 1، 3 و 5 هفته، تیمارهای شكستن خواب بذرهای پیچك شامل شاهد، خراش‌دهی با سمباده، خراش‌دهی با اسید سولفوریك در زمان‌های 20 و 30 دقیقه و خراش‌دهی با آبجوش در زمان‌های 15 و 30 دقیقه و تیمارهای شكستن خواب بذرهای دم‌روباهی سبز شامل شاهد، اسید جیبرلیك در غلظت‌های 250، 500 و 1000 پی‌پی‌ام، نیترات پتاسیم در غلظت‌های 500 و 1000 پی‌پی‌ام، سرمادهی مرطوب در زمان‌های 1، 3 و 5 هفته بودند. آزمایش‌ها برای هر گونه به‌طور مجزا به‌صورت فاكتوریل در قالب طرح كاملاً تصادفی در 4 تكرار اجرا گردید. نتایج نشان داد كه توده بذری، روش‌های شكستن خواب و برهمكنش توده بذری و روش‌های شكستن خواب اثر معنی‌داری بر درصد جوانه‌زنی و متوسط زمان جوانه‌زنی بذرهای علف هرز هر سه گونه داشت به‌طوری كه تیمار 5 هفته سرمادهی مرطوب در بذرهای سلمه‌تره توده نوق با میانگین جوانه‌زنی 97 درصد و متوسط زمان جوانه‌زنی 22/1 روز، تیمار خراش‌دهی با سنباده در بذرهای پیچك توده كبوترخان (98 درصد) و تیمار 1000 پی‌پی‌ام اسید جیبرلیك در بذرهای دم‌روباهی سبز توده كبوترخان (60 درصد) بالاترین درصد جوانه‌زنی را داشتند و سریع‌تر جوانه زدند. همچنین با افزایش وزن هزار دانه علف‌های هرز مورد بررسی، درصد جوانه‌زنی نیز افزایش یافت.  

In order to study the seed germination behavior and dormancy breaking methods of three weed species (i.e., Chenopodium album, Convolvulus arvensis and Setariaviridis) of pistachio orchards in Rafsanjan, Iran, three separate factorial experiments (with 2 factors) were conducted based on a completely randomized design with four replications, at the Faculty of Agriculture, Vali-E-Asr University of Rafsanjan, Iran, in 2014. Weed seeds were collected from five different regions of Rafsanjan, such as Markazi, Anar, Koshkoiyeh, Kabotarkhan and Nogh. Dormancy breaking treatments for Chenopodium album involved distilled water (control), KNO3 (at 500 and 1000 ppm), chemical scarification by sulfuric acid (for 5 and 10 min), and cold stratification (for 1, 3 and 5 weeks). Treatments for Convolvulus arvensis involved distilled water (control), scarification by sandpaper, chemical scarification by sulfuric acid (20 and 30 min), and boiling water (for 15 and 30 min). Treatments for Setaria viridis involved distilled water (control), gibberellic acid (250, 500 and 1000 ppm), KNO3 (500 and 1000 ppm), and cold stratification (for 1, 3 and 5 weeks). The results showed that seed germination percentage (SGP) and mean germination time (MGT) of three weed species were significantly different among weed populations and dormancy breaking methods. For Chenopodium album, cold stratification of 5 weeks resulted in highest SGP (97%) in Nogh population. For Convolvulus arvensis and Setaria viridis, the highest SGP was obtained after scarification by sandpaper (98% in Kabotarkhan population) and using 1000 ppm gibberellic acid (60% in Kabotarkhan population), respectively. In addition, increasing the weight of 1000 seeds in the three weed species in question increased SGP.