مشاعره، بازي و قدرت (نگاهي تبارشناسانه به چرايي بازطراحي مشاعره و اهداف آن در زمان حاضر)

ادبيات فارسي جداي از كاركردهاي شناخته شده اي چون تعليم، مدح و ... بهانه اي براي بازي و سرگرمي مردم نيز بوده است؛ بازيهاي ادبي بسياري در گذشته وجود داشته است كه از معروفترين آنها مي توان از مشاعره ـ كه هم در نزد خواص و هم در نزد عوام رايج بوده است ـ ياد كرد؛ اين بازي كه سابقه اي طولاني نيز دارد، تا سالهاي پيش از تجدد و عصر مشروطه، قواعد و شكل خاصي نداشته، هدف آن نيز عمدتاً مطايبه، سرگرمي و ... بوده است اما با گسترش تجددگرايي در ايران، در قواعد آن تغييرات گسترده اي (شكل آشنا و رايج امروزي آن) به وجود آمده، هدف آن نيز تغيير كرد و تبديل به ابزاري براي حفظ فرهنگ گذشته و ... گرديد. دليل اين تغيير قواعد و اهداف تا امروز ناگفته باقي مانده است اما به نظر مي آيد سنتگرايان ـ كه قواعد مشاعره را بازطراحي كرده اند ـ نه تنها با تغيير هدف آن قصد داشتند شعر كهن را كه از طرف شعر نو به چالش كشيده شده بود، از نابودي نجات دهند بلكه با تاكيد بر بيت به عنوان واحد مشاعره، اجازه ورود شعر نو ـ كه واحد آن تمامي يك شعر است ـ را نداده، آن را به حاشيه برده، سركوب كنند. به تعبير ديگر بازطراحي و مفصل‌بندي مشاعره توسط سنتگرايان در زمان حاضر ابزاري براي طرد نوگرايي و تحكيم جايگاه به چالش كشيده شده و متزلزل شعر گذشته بوده است.