بررسي و تحليل تطور معقولات فلسفي از فارابي تا ملاصدرا

An Analytic Study of the Development of Philosophical Intelligibles from Farabi to Mulla Sadra

مسيله مورد بررسي در اين نوشتار، معرفت‌شناسي‏ معقول ثاني (بنحو عام) و بيان كيفيت صدق معقول ثانيه فلسفي (بنحو خاص) است. اين مطلب در سايه بررسي و تحليل نحوه «عروض» و «اتصاف» معقول ثاني فلسفي نزد حكماي بزرگ ـ فارابي، ابن‌سينا، سهروردي و ملاصدرا ـ مورد بحث واقع ميشود. نتيجه بررسي حاضر نشان ميدهد كه وجه اشتراك تمامي اين انديشمندان پيشگيري از خطاي معرفت‌شناسي‏ در سايه تبيين موقعيت وجودي محكي عنه معقولات ثاني فلسفي در خارج است؛ اما هركدام با توجه به اصول و مباني مكتب خود، مسير متفاوتي را در رسيدن به مقصد پيموده‌اند و در نهايت تحليل هستي‌شناسي ملاصدرا از معقولات فلسفي، گامي بزرگ در جهت حضور اين معقولات در خارج است كه به ديدگاه اصالت وجود او منتهي ميشود.

This paper examines the epistemology of the secondary intelligible, in general, and the quality of the truth of philosophical secondary intelligibles, in particular. It does so relying on an analytic study of the modes of the “accidence” and “qualification” of the secondary intelligibles in the views of such great philosophers as Farabi, Ibn Sina, Suhrawardi, and Mulla Sadra. The results of the present study indicate that all the above thinkers argue for the prevention of epistemological errors in the light of a clear explanation of the ontological existence of secondary philosophical intelligibles in the outside. Nevertheless, each of them has pursued a different approach towards attaining his goal based on his own philosophy. Finally, the writers conclude that Mulla Sadra’s epistemological analysis of philosophical intelligibles is a great step towards justifying the presence of such intelligibles in the outside. His analysis in this regard ultimately leads to his idea of the principiality of existence.