بررسي تركيب‌هاي شيميايي اسانس گياه Pimpinella olivierioides Boiss. & Hausskn.

Study of chemical composition of the Pimpinella olivierioides Boiss. & Hausskn. essential oils from Iran

جنس Pimpinella با حدود 180-170 گونه در جهان، یكی از بزرگترین جنس‌های خانواده چتریان می‌باشد. براساس مطالعات فلور ایران، این جنس در فلات ایران، 25 گونه دارد كه 22 گونه آن در ایران است و 6 گونه از آنها بومی هستند. گونه Pimpinella olivierioides Boiss. & Hausskn. در منطقه غرب و مركز پراكنش دارد. هدف از انجام این تحقیق، تعیین تركیب‌های شیمیایی موجود در اسانس گونه ‌P. olivierioides می‌باشد. اندام‌های گیاه P. olivieroides در مرحله گلدهی در اواخر تیر 1391 از منطقه نهاوند جمع‌آوری و پس از تفكیك در دمای محیط خشك و بعد به ذرات كوچك آسیاب شدند. نمونه ساقه و ‌برگ، ریشه و گل‌آذین به تفكیك با روش تقطیر با آب اسانس‌گیری شدند. برای جداسازی و شناسایی تركیب‌های اسانس از دستگاه‌های گاز كروماتوگرافی GC و گاز كروماتوگرافی متصل به طیف‌سنج جرمی (GC/MS) استفاده شد. بازده اسانس ساقه و برگ گیاه P. olivieroides (بر پایه وزنی-وزنی خشك شده) 0.09%، ریشه 0.52% و گل‌آذین 0.57% بود. بیشترین درصد تركیب‌های اسانس ساقه و برگ، ریشه و گل‌آذین به‌ترتیب جرماكرن D (36.5%، 21.9% و 11.1%) و بی‌سیكلوجرماكرن (7.5%، 15.9% و 4.4%) بودند. بتا-بیزابولن (24.9%) فقط در اسانس ریشه و ترانس-پینوكامفن (14.7%) و سیس-پینوكامفن (13.4%) دیگر تركیب‌های شاخص اسانس ساقه و برگ بودند. نكته جالب توجه در مورد این اسانس‌ها، رنگ آنها بود كه به‌ترتیب آبی روشن، آبی كاربنی و سبز چمنی بود. با مقایسه تركیب‌های اصلی اسانس مشخص می‌شود كه تنوع تركیب‌ها در اسانس‌ اندام‌های مختلف وجود دارد.

Pimpinella,with about 170-180 species in the world, is one of the largest genus of Apiaceae. Based on the flora of Iran, there are 25 species of Pimpinella in Iranian plateau, so that 22 species with six endemic species are found in Iran. P. olivierioides Boiss. & Hausskn. is distributed in West and Central Iran. The aim of this study was to determine chemical composition of P. olivierioides essential oil. The plant parts of P. olivieroides were collected at flowering stage from Nahavand (Hamedan Province), on July 2012. The plant organs including stem and leaf and inflorescence were dried in laboratory and crushed to particles. The essential oils were obtained by hydrodistillation and analyzed by GC and GC/MS. The yield of stem and leaf essential oils (w/w dried weight) was 0.09%, root 0.52% and inflorescence 0.57%. The major components of stem and leaf, root and inflorescence essential oils were Germacrene D (36.5%, 21.9% and 11.1%), Bicyclogermacrene (7.5%, 15.9% and 4.4%), respectively. b-bisabolene (24.9%) was found only in root essential oil. Trans-pinocamphene (14.7%) and cis-pinocamphene (13.4%) were found only in stem and leaf essential oils. The interesting thing about the essential oils was their colors. The color of stem and leaf, root and inflorescence essential oils was light blue, blue, and green grass, respectively. Our results clearly showed that very different compositions were found in the essential oil of P. olivierioides organs.