تأثير تاريخ كاشت بر درصد روغن، محتوي فنل تام بذر و برگ گونه‎هاي زراعي، وحشي و نسل F5 تلاقي بين گونه‎اي گلرنگ (Carthamus spp.)

Influence of seasonal variations on seed oil and total phenolic content of seeds and leaves in cultivated, wild species and F5 generation of inter-specific cross in Carthamus spp.

به‌منظور بررسی اثر احتمالی تاریخ كاشت بر درصد روغن بذر، محتوی فنل تام بذر و برگ گلرنگ، سه جمعیت (19 نمونه) شامل شش رقم از گونه زراعی (Carthamus tinctorius L.)، چهار ژنوتیپ از گونه وحشی (C. oxyacanthus M. B.) و 9 ژنوتیپ از نسل 5F تلاقی بین گونه‎ای (C. oxyacanthus×C. tinctorius) در دو تاریخ بررسی شدند. نتایج نشان داد كه تاریخ كاشت بجز محتوی فنل تام برگ، بر درصد روغن بذر و فنل تام بذر اثر معنی‎داری داشت (0.01>P). به‌طوری كه بیشترین درصد روغن و محتوی فنل تام بذر به‎ترتیب در كشت تابستانه و كشت بهاره مشاهده شد. همچنین در هر دو تاریخ كاشت، بیشترین و كمترین درصد روغن بذر به‎ترتیب به‎جمعیت گونه زراعی و وحشی اختصاص داشت. اگرچه درصد روغن بذر جمعیت‌های حاصل از تلاقی بین گونه‎ای حد واسط جمعیت‌های زراعی و وحشی بود؛ اما برخی ژنوتیپ‌ها در این جمعیت‌ها دارای درصد روغن بالایی بودند كه در محدوده درصد روغن مشاهده شده در ارقام زراعی بود. در مورد محتوی فنل تام بذر، به‌نظر می‌رسد علاوه‌بر تاریخ كاشت، رنگ بذر و خلوص ژنتیكی مكان‎های كنترل‎كننده رنگ بذر نیز بر این صفت مؤثر باشند؛ زیرا ژنوتیپ‎های پوسته رنگی (ژنوتیپ‎های حاصل تلاقی با پوسته مشكی و ژنوتیپ‎های وحشی) در مقایسه با ژنوتیپ‎های پوسته سفید (ارقام زراعی و ژنوتیپ‎های حاصل تلاقی با پوسته سفید) محتوی فنل تام بیشتری داشتند. در مجموع، نتایج این آزمایش نشان داد كه می‌توان از تغییر زمان كاشت و همچنین تلاقی بین گونه‎ای برای بهبود درصد روغن و محتوی فنل تام بذر به‎عنوان دو فاكتور با خواص دارویی در گلرنگ استفاده كرد. همچنین برگ گلرنگ در مقایسه با بذر، منبع غنی‎تری از فنل تام می‎باشد كه می‎توان از آن در صنایع دارویی بهره برد.

In order to investigate the possible influence of seasonal variation on the percentage of seed oil and total phenolic content in seeds and leaf of safflower, three populations (19 accessions) including 6 cultivars of cultivated species (Carthamus tinctorius), 4 genotypes of wild species (C. oxyacanthus) and 9 genotypes of F5 generation derived from inter-specific cross (C. tinctorius× C. oxyacanthus) in two sowing dates, were evaluated. The results showed the effect of planting dates was significant on the percentage of seed oil and total phenolic content of seeds (p<0.01), except for leaf phenolic content. The percentage of seed oil and total phenolic content of seeds was higher in summer and spring planting dates, respectively. Also, in both planting dates, populations of cultivated and wild species had higher and lower percentage of seed oil, respectively. Whereas, percentage of seed oil in the populations derived from inter-specific cross was intermediate between cultivated and wild species, some genotypes in these populations had high percentage of seed oil and were in the range of percentage of seed oil observed for cultivated genotypes. Also, the total phenolic content of seeds in the genotypes with colored seed coat (black-seeded genotypes derived from the cross and wild genotypes) was higher comparing with white seed coat genotypes (cultivars and white-seeded genotypes derived from interspecific cross), then it seems that not only planting dates but also seed coat and genetic purity of loci controlling seed coat color may affect total phenolic content of seeds. In general, results of this experiment indicated that there is possibility of improving seed oil percentage and total phenolic content of seeds as the two factors with medicinal properties in Carthamus spp. using variation in planting dates and also inter-specific crosses. Furthermore, safflowerleaf is a rich source in total phenolics in comparison with seed and can be used in pharmaceutical industries.