عنوان مقاله :
توجيه‌ناپذيري الحاد ابن‌راوندي؛ مواضع معتزليان در باب مذهب ابن‌راوندي
عنوان فرعي :
Ibn Rāvandī ‘s atheism
Muיtazilism positions on Ibn Rāvandī ‘s denomination
پديد آورنده :
میرزایی عباس
سازمان :
استادیار؛ دانشگاه شهید بهشتی؛ تهران؛ ایران
كليدواژه :
ابن‌راوندي , معتزليان شيعه‌شده , معتزله , الحاد
چكيده فارسي :
ابن‌راوندی متكلمی از معتزلیان شیعه‌شده در سدۀ سوم هجری بوده كه منابع كلامی و رجالی اهل سنت چهرۀ سیاهی از وی ارائه كرده‌اند. خاستگاه عمدۀ این گزارش‌ها به معتزلیان بازمی‌گردد. سؤال مطرح این است كه چرا ابن‌راوندی این‌گونه مورد هجمۀ معتزلیان قرار گرفته است؟ آیا گرایش فلسفی و امامی شدن وی از یك‌سو و نوع نقدهای او بر آموزه‌های الهیاتی اعتزال از سوی دیگر در مواضع معتزلیان علیه وی مؤثر بوده است؟ فرضیۀ مطرح این است كه علت این اتهامات و انتسابات را باید در تعاملات و تقابلات بین‌مذاهبی و جریان‌های فكری همان دوره بازكاوی كرد. در این مقاله تلاش می‌شود با بررسی و تحلیل گزارش‌های موجود در منابع شیعه و اهل سنت دربارۀ ابن‌راوندی این فرضیه اثبات شود و به این نتیجه دست یابیم كه علت تخریب شدید ابن‌راوندی توسط معتزلیان را باید در انتقادهای تند و نسبت‌هایی كه وی در دو حوزۀ توحید و عدل به بزرگان معتزلی داده است، در كنار گرایش‌های فلسفی وی رصد كرد.
چكيده لاتين :
Abstract: Ibn Rāvandī is one of the Mu’tazilists converted to Shi’ism in the third century AH that the Sunni sources have badly been introduced him. The origins of these reports usually refer to the Muʹtazilites. The main question is why Ibn Rāvandī attacked from Muʹtazilists? Is it true that the philosophical trends of Ibn Rāvandī and his converting to Imamyya on the one hand and kind of his criticism on Muʹtazilite theological doctrines have been effective against him? It is hypothesized that the reason of such allegations is based on the interreligious transactions and contrasts, and intellectual currents in his own era. It seems that In addition to his philosophical trends, the cause of these severe damages is his diatribes on Muʹtazilite ideas about Tawhid and ‘Adl.
