چالش هاي سازه اي گلخانه ها در ايران

Structural Challenges of Greenhouses in Iran

در سال هاي اخير، ساخت گلخانه ها براي توليد محصول هاي كشاورزي به دليل امكان كنترل عامل هاي تاثيرگذار بر محيط مانند تغيير هاي دمايي، جلوگيري از پديده هاي سرمازدگي و گرمازدگي، استفاده بهينه از منابع آب و خاك، امكان كاربرد مناسب كود و سم، امكان توليد در خارج از فصل و نيز افزايش كميت و بهبود كيفيت محصول، جايگاه ويژه اي به اين نوع از توليد بخشيده و كشت گلخانه اي در حكم يك روش توليد متفاوت با بهره وري بالا رو به گسترش است. در اصل،گلخانه هاي تجاري با هدف توليد انبوه و اقتصادي انواع گياهان زينتي، سبزي ها، صيفي ها و ميوه ها ايجاد مي شوند. به منظورآماده شدن شرايط محيطي مناسب درون گلخانه ها، گزينش محل مناسب، نوع سازه، پوشش و وسايل به كار رفته در آنها، مديريت و چگونگي بهره برداري از گلخانه ها اهميت اساسي دارند. مساحت غيراقتصادي، جهت جغرافيايي نادرست ساخت گلخانه ها، ابعاد هندسي نامناسب، سطوح تهويه اي نامناسب نسبت به مساحت گلخانه ها، مكان قرارگيري نامناسب دريچه هاي تهويه، استفاده از مصالح و پوشش‌هاي غيراستاندارد، مستحكم نبودن سازه‌ها در برابر عامل هاي محيطي مانند باد و برف و كم دوامي سازه‌ها را مي‌توان از مشكل هاي عمده در برخي از سازه‌هاي گلخانه‌اي كشور نام برد. اين مشكل ها باعث كاهش قابليت كنترل عامل هاي محيطي و در نتيجه،كاهش بهره‌وري در توليد گرديده اند. در اين نوشتار، همراه با ارايه و واكاوي شاخص هاي فني سازه اي مورد نياز در گلخانه ها براي رسيدن به كمينه استانداردهاي لازم، نتايج بررسي موردي انجام شده در سال 1392در سه استان خوزستان، بوشهر و فارس ارايه شده اند. نتايج اين بررسي نشان از آن دارد كه بيشتر گلخانه‌هاي احداث شده در استان خوزستان در حد و اندازه استاندارد نبوده و با معيارها و مباني مهندسي همسو نيستند. همچنين؛ همراه با ضعف موجود در بيش از نيمي از سازه هاي بررسي شده استان بوشهر، تفاوت هاي سازه اي و وسايل كنترلي مشاهده شده در گلخانه هاي اين استان كم است و معني دار نيستند. به تازگي، استفاده از گلخانه هاي استان بوشهر براي توليد نشاي سبزي و صيفي و نيز نهال بارده و ارسال آنها به ديگر استان هاي كشور معمول شده است. اين نوع كاربري، ضعف سازه اي و وسايلي گلخانه هاي موجود در استان بوشهر را تا حدي تعديل كرده است. از سوي ديگر، تفاوت هاي سازه اي و وسايل كنترلي مشاهده شده در گلخانه هاي بررسي شده استان فارس نيز كم بود و معني دار نبودند، در ضمن ضعف شاخص هاي فني ياد شده در حدود نيمي از سازه هاي گلخانه اي اين استان با توجه به گوناگوني اقليمي آن مشهود بود.

In recent years, greenhouses are developing in Iran because of a high productivity technology due to the possibility of controlling environmental factors for agricultural production such as temperature, prevention of frostbite and heat exhaustion phenomena, efficient use of water and soil resources, appropriate use of fertilizers and pesticides and off-season production. Generally, commercial greenhouses are used for high economical and physical production of ornamental plants, vegetables, and fruits. Proper location, type of structure, covering and equipment as well as management and operation are very important to achieve proper environmental conditions inside greenhouses. Some of the main issues of greenhouses in Iran are greenhouses size, geographic orientation, greenhouse height, improper ratio of height to width (H/W) and length to width (L/W), poor ventilation areas, location for ventilation systems, substandard materials and coverings, structural strength against environmental factors such as wind and snow loads, and depreciation of structures. This paper presents technical parameters analysis which required in greenhouse to achieve the minimum standards. Then based on a case study in three provinces include Khuzestan, Bushehr, and Fars, these parameters were investigated during 2014. The results showed greenhouses which were constructed in Khuzestan province generally are not standard and related engineering principles and indices are not considered properly. More than half of the studied greenhouse structures in Bushehr had weakness in structures. The structural and equipment differences which observed in the greenhouses of this province were low and not statistically significant. During last few years, nursery activities for exporting vegetables and fruits propagation to other provinces are expanding in Bushehr. These activities moderated the structural and equipment weakness in this province. The structural and equipment differences which observed in Fars province green houses were low and not statistically significant while weakness in technical indicators in about half of the greenhouses was evident due to climatic diversity in this province.