بررسي برخي عامل‌هاي مؤثر در موفقيت ريزپيوندي در شرايط درون شيشه‌اي شماري از رقم‌هاي ايراني پسته (Pistacia vera L.)

Investigation of several effective factors in the micrografting success rate of some Iranian pistachio varieties Pistacia vera L.

روش ريزپيوندي در گياهان چوبي به‌منظور توليد گياهان بدون بيماري، بازجوان‌سازي (Rejuvenation)، بررسي مؤثرتر سازگاري پايه و پيوندك و افزايش غيرجنسي همسانه (كلون)‌ها استفاده شده است. آزمايش‌هايي با هدف بررسي و انتخاب محيط كشت مناسب پس از انجام ريزپيوندي، تأثير نوع پايه و پيوندك، مدت‌زمان پس از واكشت (پيوندك) در موفقيت ريزپيوندي و همچنين مقايسة روش ريزپيوندي پسته در شرايط درون شيشه (in vitro) و برون شيشه‌اي (in vivo) انجام شد. براي انجام آزمايش‌ها در شرايط درون شيشه‌اي، در آغاز نسبت به افزايش پايه‌ها و پيوندك‌ها (پاية بادامي زرند و رقم‌هاي اوحدي، اكبري و احمد آقايي) اقدام ‌شد. براي انجام آزمايش‌هاي ريزپيوندي در شرايط آزاد (in vivo)، تنها از بذرهاي بادامي زرند به‌عنوان پايه استفاده شد. درصد ريزشاخه‌هاي باززاشده (درصد گرفتن پيوند)، توليد پينه (كالوس) در محل پيوند و شمار برگ مهم‌ترين صفات بررسي شده بودند. نتايج نشان داد كه نوع پايه و پيوندك بر ميزان موفقيت ريزپيوندي مؤثر است. محيط كشت مناسب براي استقرار پايه‌ها، محيط كشت پايه MS همراه با 2 ميلي‌گرم نفتالن استيك اسيد، بهترين محيط براي استقرار پايه‌ها پس از ريزپيوندي است و باعث كاهش ميزان پينه در محل پيوند و كاهش رشد مريستم (مريستم) جوانه‌هاي جانبي پايه مي‌شود. مدت‌زمان پس از واكشت (پيوندك‌ها) در ميزان گيرايي پيوند اثر معني‌داري نداشت. پيوندك‌هاي آزاد و كشت بافتي تفاوتي نداشتند و مي‌توان از پيوندك‌هاي كشت بافتي براي پيوند روي پايه‌هاي بذري استفاده كرد.

Micrografting technique has been used on woody species to produce viruses-free plants, rejuvenation, reinvigoration, analysis of grafting compatibility and incompatibility and clone's propagation. Several experiments have been carried out in order to investigate the most suitable culture media after micrografting, effect of types of rootstocks and scions, effect of time after subculture of scions, and comparison of in vitro and in vivo micrografting techniques for some Iranian pistachio (Pistacia vera L.) varieties. For in vitro micrografting, rootstocks and scions (Badami-Zarand, Owhadi, Akbari, and Ahmadaghaii) were propagated using micropropagtion. For in vivo micrografting experiments, dry nuts of Pistacia vera L. var. Badami-Zarand were used. Percentages of regenerated micro-shoots (Micrografting success percentage), callus production on grafted area and leaf numbers were evaluated after one month. Results showed that types of rootstocks and scions had significant effect on micrografting success percentage. The best culture medium for rootstocks was MS supplemented with 2 mg.L-1 after micrografting in which decreased callus production in grafted area and growth of nodal meristems of rootstocks. The time after subculture of scions had no significant effect on microgftaing success rate. In vitro and in vivo scions had no considerable differences, therefore it is possible to use the in vitro scions on the in vivo rootstocks.