بررسي تكواژ «- ات» در ساخت ماضي مطلق متعدي از ديدگاه دستوري شدگي

The grammaticalization of the morpheme of "- at" in the construction of the transitive simple past tense

يكي از تكواژگونه هاي فعل است، «- ت» مي باشد كه در گفتار محاوره به عنوان فعل معين در ساخت ماضي نقلي متعدي قبل از ضمير پي بستي مفعولي ظاهرمي شود؛ براي مثال، «آورˈدتش». اين تكواژ نه تنها در اين بافت تجلي مي يابد بلكه ظاهرا در فارسي معيار (گونه محاوره اي ) قبل از ضمير پي بستي مفعولي در ساخت ماضي مطلق متعدي نيز به كار مي رود كه در اين كاربرد جايگاه تكيه متمايز از ساخت ماضي نقلي است براي نمونه «آورˈدتش» تكواژ مذكور در ماضي مطلق در جايگاه نشان گر شخص و شمار نهاد واقع شده است در حالي كه زبان فارسي در ساخت ماضي مطلق شناسه اي با عنوان «- ت» كه نشان گر شخص و شمار در صورت سوم شخص مفرد باشد ندارد بنابراين پژوهش حاضر با اين هدف شكل گرفت تا بر مبناي هاپر (1991) و ويشر (2006) علت و نحوه تكوين كاربرد تكواز مذكور در ساخت ماضي مطلق متعددي را تحليل و تبيين كند ا

One of the six allomorphs of the singular third person form of Persian “to be” verb, “ast”, is “- at”, which appears as an auxilary verb before an object enclitic pronoun in the construction of the non-compound transitive present perfect tense; e.g., “ɑvorˈdateš”. This morpheme is used not only in this specific context but also apparently in the construction of the non-compound transitive simple past tense (of verbs), as a result of its frequent occurrence in the colloquial language (Tehrani variety) in the position before an object enclitic pronoun. In the latter usage, the stress position is distinct from that of the former one; e.g., “ɑˈvordateš”. In fact, the goal of this article is to analyze and explain the development and usage of “- at” in the construction of (the third person singular form of) transitive simple past tense of verbs from perspective of grammaticalization.