بررسي عملكرد گمركي منطقه‌ ويژه شهيد رجايي

برخي از مناطق آزاد و ويژه اقتصادي از مبادي جهاني مبادله كالا به‌شمار مي‌روند. براي مثال، شانگهاي در چين و جبل‌علي در امارات متحده عربي، امروزه مبدأ صادرات به بسياري از نقاط جهان و موتور محرك اقتصاد خود به شمار مي‌روند. كشور ايران در حال حاضر بيش از 20 منطقه ويژه و آزاد داشته و احداث موارد جديد در دستور كار دولت است. ليكن، مطالعاتي كه تاكنون در خصوص عملكرد اين مناطق انجام شده است، كافي به نظر نمي‌رسد و در اين تحقيق، تلاش شده است عملكرد گمركي منطقه ويژه‌ شهيد رجايي ارزيابي شود. عملكرد هر سياستي، افزون بر طراحي آن، از متغيرهاي اقتصاد كلان نيز اثر مي‌پذيرد. به‌منظور تفكيك اين دو، از روش تفاضل در تفاضل استفاده شده‌است. داده‌هاي مورد استفاده شامل ميزان صادرات و واردات بين سال‌هاي 1375 تا 1379 براي بيش از 40 گمرك كشور است. نتايج نشان مي‌دهد احداث مناطق ويژه شهيدرجايي منجر به افزايش مبادلات شده و افزايش واردات حدود شش برابر صادرات است. لذا در مجموع مي‌توان ادعا نمود كه اثر خالص بر تراز تجاري اين بندر منفي بوده‌‌است. نتايج نسبت به آزمون‌هاي متعددي مستحكم است. نتايج مطالعه حاضر منجر به اين سؤال مي‌شود كه چرا اين منطقه ويژه نتوانسته است همگام با خلق و جذب واردات كشور، نقش مشابهي در صادرات ايفا نمايد؟ پاسخ به چنين ابهامي، كه نيازمند داده‌هاي دقيق‌تري از مناطق ويژه است، از ملزومات استمرار سياست احداث مناطق ويژه كشور است.

Some of Special Economic Zones (SEZ) are the main locations for world trades. Shanghai (China) and Jebel Ali (Dubai) are two of most successful ones. Even though Iran has established more than 15 SEZs since the 90s and even more are on the way, their performance is highly doubted. The SEZ’s performance could be either due to their design, or, due to macro structure of the economy. Using a Difference in Difference (DiD) framework, we control for the overall performance of the economy and address the effect of SEZ establishment on Shahid Rajaee custom trade performance. Among about 20 SEZs, Shahid Rajaee is chosen because of its large trade volume, all-purpose targeting, and available data prior to being treated. Our data is disaggregated into 6digits of HS tariff codes, provided by Iran’s Custom. Our findings show that overall impact is significantly positive both on exports and imports; however, the impact on imports is about six-fold larger. A stronger pattern exists in some sections; i.e. plastic, chemicals, electrical machinery (including homeware) and transportation (including vehicles). The results are robust to many robustness tests.