كليدواژه :
علوي - بكتاشي , آناتولي , تشيع , سلجوقيان
چكيده فارسي :
پيدايش طريقت علوي - بكتاشي در آناتولي حاصل تحولات سياسي، اجتماعي، اقتصادي و فرهنگي گسترده‌اي بود كه در دوران سلجوقيان روم رخ داد. عوامل متعددي چون گرايش‌هاي مذهبي تركان در ماوراءالنهر، حضور شيوخ و سرسلسله‌هاي صوفي در آناتولي و حضور فرهنگ يوناني و دين مسيحيت در منطقه به همراه سياست‌هاي فرهنگي شاهان سلجوقي، در شكل‌گيري طريقت علوي -بكتاشي نقش داشتند. باتوجه به كثرت شعائر شيعي در مراسم علوي- بكتاشي اين پرسش مطرح مي‌گردد كه تشيع در آغاز پيدايش طريقت علوي بكتاشي چه نقش و سهمي داشته است. در اين مقاله با نگاهي به اوضاع سياسي آناتولي، احتمال ارتباط رهبران اوليه علوي- بكتاشي چون باباالياس، بابااسحاق و حاج بكتاش ولي با جريان‌هاي شيعه در اين دوره بررسي مي‌شود؛ سپس به جست‌وجوي عقائد و شعائر شيعي در آثار اوليه بكتاشي چون مقالات حاج بكتاش ولي، الفوائد، مناقب نامه‌هاي بكتاشي، نفس‌ها و آثاري چون مناقب القدسيه و مناصب الانسيه، تاريخ عاشق پاشازاده و شقايق النعمانيه پرداخته و سرانجام، اعتقادات اصلي تشيع چون حديث غدير، چهارده معصوم، فروع دين و... با عقايد كنوني پيروان طريقت علوي -بكتاشي مقايسه مي‌گردد.
چكيده لاتين :
The emergence of Alevi-Bektashi order of dervishes was the result of political, social, economic and cultural developments that occurred widely in Anatolia under Seljuk dynasty. There are many factors involved in the formation of Alevi-Bektashi order of dervishes such as ancient religions of Turks which were brought from Transoxiana, the presence of the great Mystic Sheikhs in Anatolia, the presence of Christianity and Greek culture throughout the region and the cultural policies of the Seljuks kings. In this paper, the impact of Shiite doctrine on Alevi-Bektashi order in their early history will be considered. Concerning to many Shi‘a slogan in Alevi Bekatashi ritual ceremonies, the assumption is that the Shi‘a was associated with Alevi -Bektashis in 7th C.E. In this paper, firstly, we have a look at the political situation of Anatolia in 7th C.E., then, looking for the effects of shi’a doctorine on their early sources such as Maqalat by Haj Bektash Veli, Al-Fava’id, Manaqib al-qudsiyah fi Manasib al-Ensiyah, the collection of Bektashis Nafas and so on.Finally, the main Shiite beliefs such as Ghadir event, fourteen innocence and etc. will be compared with the beliefs of the Alevi –Bektashis.
