اثر بافت خاك بر رشد و توليد صنوبر دلتوئيدس (Populus deltoides Bartr. ex Marsh. 77/51) در اراضي جلگه‌اي نور

Effect of soil texture on growth and yield of eastern cottonwood (Populus deltoides Bartr. ex Marsh. 77/51) in Noor alluvial pla

در دهه­‌هاي اخير صنوبركاري در شمال ايران به‌منظور زراعت چوب­ تا سطح 50 هزار هكتار توسعه يافته و صنوبر دلتوئيدس (Populus deltoides Bartre. ex Marsh. 77/51) يكي از گونه‌­هاي غيربومي تند­رشد كاشته شده در اين اراضي است. اين پژوهش با هدف انتخاب بسترهاي مناسب‌­تر اين گونه براي افزايش رشد و توليد چوب انجام شد. در اراضي جلگه­‌اي شهرستان نور، سه عرصه جنگل­‌كاري­ 20 ساله اين گونه با بافت خاك سيلتي- رسي- ­لومي، سيلتي- ­لومي و لومي انتخاب شدند. اندازه­‌گيري‌ها در قطعه‌نمونه‌هاي 400 متر مربعي با چهار تكرار انجام شد. تجزيه و تحليل داده‌­هاي كمي و كيفي درختان، تفاوت معني‌­داري را بين عرصه‌­هايي كه داراي بافت­‌هاي مختلف خاك بودند، نشان داد. درختان در بافت لوم، بيشترين رويش ارتفاعي سالانه (1/27 متر)، بيشترين حجم درخت متوسط (0/956 متر مكعب)، بيشترين متوسط قطر (29/01 سانتي‌­متر)، بيشترين رويه زميني در هكتار (32/59 متر مربع) و بيشترين حجم در هكتار (443 متر مكعب) را داشتند. متوسط ارتفاع درختان در خاك سيلتي- لومي (24/47 متر) اختلاف معني­‌داري با ارتفاع در خاك سيلتي- رسي- لومي داشت. رويش قطري و رويه زميني درختان صنوبر در خاك داراي بافت سيلتي- رسي- لومي نسبت به خاك سيلتي- لومي بيشتر بود. خاك لومي شرايط بهتري را براي رشد و توليد درختان صنوبر فراهم كرده بود. پيشنهاد مي‌شود به‌منظور شناخت اوليه از وضعيت رويشگاه و انتخاب كلن و برنامه­‌ريزي اجراي عمليات اصلاحي، حتماً پيش از كاشت، آزمايش خاك انجام شود تا موفقيت صنوبركاري تضمين و سرمايه­‌گذاري در اين راستا با خطر كمتري مواجه شود.

In recent decades, poplar cultivation as wood farming has been developed up to 50 thousand hectares using the fast growing eastern cottonwood (Populus‌‌ deltoides‌‌ Bartr. ex Marsh. 77/51) has become a common practice in north of Iran. The current study aimed to select appropriate sites for increasing growth and yield of this poplar clone. For this purpose, three different 20 years-old plantations on three different media naming: loam, silt-loam and silt-clay-loam soils of Noor alluvial plain in north of Iran were selected. The measurements were carried out based on 400 m2 plots with four replications. Quantitative and qualitative analysis showed significant differences among poplar trees grown on different soil textures beds. The poplar trees grown on loamy soils displayed the highest annual height increment of 1.27 m and volume of averaged tree of 0.956 m3. Values for average diameter, basal area and volume ha-1 were also highest in trees grown on loamy soil with total 29.1 cm, 32.59 m2 ha-1 and 443 m3 ha-1, respectively. The mean height of the trees in the silt- loam soil (24.47 mm) was significantly greater than that of the silt- clay- loam. Values for diameter increment and basal area of trees were higher in the silt- clay- loam than in silt- loam soil. In order to get an initial understanding of the habitat condition, clone selection and improvement operation, analyzing of soil is essential prior to planting of trees. In this case we can ensure and guarantee the plantation and the investment would be less risky