مطالعه اپيدميولوژيك بيماري دهان قرمز روده اي (Disease Enteric Redmouth) در مزارع قزل آلاي رنگين كمان پرورشي در استان آذربايجان غربي و تعيين ارتباط عوامل محيطي با بروز بيماري

باكتري يرسينيا راكري (Yersinia ruckeri) از مهمترين عوامل عفوني ايجاد كننده خسارات اقتصادي در مزارع پرورشي كشور مي باشد. به منظور جداسازي و شناسايي باكتري يرسينيا راكري، عامل بيماري دهان قرمز روده اي، طي فروردين ماه 1391 تا مرداد ماه 1392، نمونه گيري از 285 ماهي قزل آلاي رنگين كمان با اوزان 1 تا 200 گرم، از 19 مزرعه پرورش ماهي قزل آلاي رنگين كمان در سطح استان آذربايجان غربي به عمل آمد. نمونه گيري از بافت هاي كليه، يك سوم انتهايي روده و قسمت دهاني ماهي صورت گرفت و بر روي محيط كشت اختصاصي يرسينيا (Yersinia selective agar) كشت داده شد . پليت ها در درجه حرارت 25 درجه سانتي گراد به مدت 48 الي72 ساعت در انكوباتور نگهداري شدند. با استفاده از رنگ آميزي گرم، آزمايش-هاي بيوشيميايي و مولكولي (PCR) مشخص گرديد از 285 نمونه مورد مطالعه، 110 نمونه آلودگي به يرسينيا راكري، مربوط به بافت روده (با ميانگين 59/38 درصدآلودگي)، 76 نمونه مربوط به قسمت دهاني (با ميانگين 66/25 درصد آلودگي) و 25 نمونه در قسمت كليه (با ميانگين 77/8 درصد آلودگي) ماهيان بود. ضمن آنكه از 19 مزرعه مورد مطالعه در سطح استان از 7 مزرعه باكتري يرسينيا راكري جدا گرديد و آلودگي معادل 84/36 درصد محاسبه گرديد كه نشان از بالا بودن ميزان درصد آلودگي در مقايسه با ساير استان ها بوده كه مي تواند نشانگر وضيعت وخيم بيماري و تحت حاد بودن بيماري در سطح مزارع استان باشد. در خصوص اوزان مختلف، اندازه تا انگشت قدي با وزن 20-1 گرمي بيشترين آلودگي (63/52%) و اندازه بازاري با وزن 200 گرم به بالا (56/24 %) كمترين آلودگي را به باكتري يرسينيا راكري داشته كه نشان از حساسيت بالاي ماهيان در اوزان انگشت قدي نسبت به ماهيان با اوزان بالاتر داشت. همچنين مشخص شد كه همبستگي معني دار مستقيمي بين مقدار نيتريت و بروز بيماري وجود دارد (r=870 و p=0.03). چنين بنظر مي رسد كه مقادير بالاي نيتريت ( از 1/ 0ppm به بالا) به عنوان يك فاكتور مستعد كننده قوي در بروز بيماري فوق نقش كليدي دارد. بنابراين انجام اقدامات مديريتي و بهداشتي مناسب تا حد زيادي مي تواند در كنترل بيماري در مزارع استان موثر واقع شود.

Yersinia ruckeri is the one of the most important causative agents of economic losses in fish farms in Iran. During April-August 2012، sampling was done from 285 rainbow trout weighing from 1-200 g up، from 19 coldwater farms that located in west-Azerbaijan province in order to isolate and identify the pathogenic bacterium Y. ruckeri, as causative agent of enteric redmouth disease. Samples from the fishʹs mouth, kidney tissue and the last third of intestine were cultured on yersiana selective agar media and then incubated at the 25°C for 48-72 hours. Using gram staining, biochemical tests and molecular assay (PCR) from 285 studied samples, 110 samples were infected to Y. ruckeri in the intestine (with an average of 59.38% contamination), 76 in mouth (with an average of 25.66% contamination)، and 25 in kidney tissue (with an average of 8.77% contamination). Moreover, Y. ruckeri were isolated from 7 farms out of 19 studied farms so the contamination rate about 36.84 percent was estimated. The results show that the average amount of contamination in west-Azerbaijan is higher than other provinces in the country، therefore; it can be the indicator of the deterioration and acuteness of the disease in west-Azerbaijan’s farms. Regarding different weights, the samples in finger size weighing 1-20 g were the most infected ones (52.63%) and the market size weighing up to 200 grams (24.56%) had minimal contamination with bacteria. This result revealed that fish with fingerling size are the most sensitive compare to higher weights. Also, significant correlation was observed between high rate of nitrite and disease occurrence (r=870 and p=0.03). It seems that amount of nitrite more than 0.1 ppm could be played important role as susceptibility factor in occurrence of ERM disease. So, doing proper health management could control the rate of disease outbreak in west-Azerbaijan’s farms. Keywords: West Azerbaijan province, Enteric redmouth disease, Yersinia ruckeri, Rainbow trout (Oncorhynchus mykiss), Susceptibility factors