الگوي پراكنش مكاني وي‌ول (Quercus libani Oliv) در جنگل‌هاي بانه، استان كردستان

Spatial pattern of Lebanon oak (Quercus libani Oliv.) in Baneh forests, Kurdistan province

الگوي پراكنش مكاني يكي از جنبه­‌هاي مهم بوم­‌شناسي جامعه‌هاي گياهي است. درختان وي‌ول (Quercus libani Oliv.) حدود 24 درصد جنگل­‌هاي زاگرس شمالي را تشكيل مي‌دهند و در ساير مناطق زاگرس مشاهده نمي­‌شوند. به‌دليل اهميت اجتماعي و اكولوژيك اين گونه و همچنين به‌منظور مديريت و پايش بهتر آن، بررسي الگوي مكاني اين گونه با روش نمونه‌­برداري فاصله‌­اي مربع تي، هدف اين مطالعه درنظر گرفته شد. براي جمع­‌آوري اطلاعات لازم، منطقه­‌اي 40 هكتاري از جنگل­‌هاي بلكه شهرستان بانه، استان كردستان انتخاب شد. عرصه مطالعاتي ابتدا به قطعه‌هاي 25× 25 متر مربع شبكه­‌بندي شد و آماربرداري در قالب يك شبكه منظم و نمونه‌­برداري­‌ها به‌صورت منظم- تصادفي انجام شد. در مجموع، 43 نقطه با فاصله 100 متر از يكديگر اندازه­‌گيري شدند. براي بررسي الگوي پراكنش مكاني از شاخص­‌هاي ابرهات، هينز، هاپكينز، شاخص C و شاخص پراكنش استفاده شد. شاخص‌­­هاي ابرهات، هينز، هاپكينز و شاخص پراكنش، الگو را پراكنده و شاخص C الگو را كپه­‌اي نشان داد، اما فقط نتيجه شاخص ابرهات معني­‌دار شد. نتايج به‌دست‌آمده از اين پژوهش مي‌­تواند در برنامه‌­هاي مديريتي توسعه، جنگل‌كاري و برنامه­‌هاي احياي جنگل به‌منظور حفاظت بهتر از اين بوم‌­سازگان در معرض خطر، مفيد واقع شود.

Spatial pattern is an important parameter in ecology of forest communities. Lebanon oak (Quercus libani Oliv.) as a native species covers 24% of northern Zagros forests. Quercus libani plays a significant role in ecological and social conditions of local people. Hence, the present study was conducted to investigate the spatial pattern of this oak species based on T-square sampling in Belake forests, northern Zagros. For this purpose, a 40-ha area was inventoried based on distance method. Systematic- random method with 25×25 m2 plots was used for inventory. A total of 43 random points with 100m distance were determined. Eberhardt, Hines, Hopkines, C index and Index of dispersion were used for dispersion pattern and the results were tested at 5% level. Eberhardt's index, Hines, Hopkines and Index of dispersion showed disperse pattern, while C index indicated clump pattern. But only Eberhardt's index result was significant. Our results can be applied as a useful tool in developing the management programs, afforestation and reforestation programs in order to protect the endangerd ecosystems.