بازسازي جنگل تخريب شده با استفاده از گونه‌هاي بومي و غيربومي: بررسي حاصلخيزي خاك و كيفيت توده (مطالعه موردي: چمستان- استان مازندران)

Restoration of degraded forest using native and exotic species: Investigation on soil productivity and stand quality (Case study: Chamestan-Mazandaran province)

اين پژوهش به بررسي اثرات پنج توده­ جنگل‌كاري شده 20ساله با گونه‌هاي پلت (Acer velutinum Boiss.)، كريپتومريا (Cryptomeria japonica D. Don.)، زربين (Cupressus sempervirens L. var. horizontalis (Mill.) Gord.)، كاج تدا (Pinus taeda L.) و يك توده آميخته بر حاصل­خيزي خاك مي‌پردازد. همچنين، مقايسه كيفيت توده­‌هاي مذكور با جنگل طبيعي به‌منظور انتخاب گونه مناسب براي كاشت در مناطق پايين‌بند جنگل­‌هاي هيركاني از اهداف اين پژوهش بود. در هر توده، پنج قطعه‌­نمونه مربعي شكل (400 متر مربعي) به­‌صورت منظم- تصادفي مشخص شدند و مشخصه‌هاي كمي و كيفي درختان ثبت شد. همچنين، از سه عمق صفر تا 15، 30-15 و 45-30 سانتي‌متري خاك به‌صورت تركيبي نمونه‌­برداري شد و مشخصه‌هاي فيزيكي و شيميايي خاك اندازه‌گيري شدند. نتايج نشان‌­دهنده تأثير معني‌دار توده‌­هاي مورد مطالعه بر مشخصه­‌هاي مورد بررسي بود. توده­ كاج تدا بيشترين (6/4) و توده پلت كمترين (5/5) مقدار اسيديته، توده­ طبيعي بيشترين (ds/m2 0/18) و توده كريپتومريا كمترين (ds/m2 0/06) مقدار هدايت الكتريكي را داشتند. در توده­ كاج تدا بيشترين مقدار كربن آلي (1/29 درصد) و ازت كل (0/36 درصد) و در توده طبيعي كمترين مقدار كربن آلي (1/03 درصد) و ازت كل (0/08 درصد) مشاهده شد. توده‌ آميخته بيشترين (g/Kg 1/9) و توده كريپتومريا كمترين (g/Kg 1/8) مقدار فسفر را داشتند. همچنين، توده­ پلت بيشترين (t/ha 292830) و توده طبيعي كمترين (t/ha 223920) مقدار ترسيب كربن را داشتند. نتايج اين پژوهش نشان داد كه توده­‌هاي سوزني‌­برگ از نظر ويژگي­‌هاي كيفي و عناصر غذايي موفق­‌تر عمل كرده‌اند، در حالي­‌كه از نظر ويژگي­‌هاي كمي و مقدار انباشتگي كربن خاك، توده­‌هاي پهن‌­برگ موفق‌­تر بودند. در مجموع و با توجه به شرايط منطقه، توده‌­هاي پهن­‌برگ در مقايسه با توده­‌‌هاي سوزني­‌برگ از موفقيت بيشتري برخوردار بودند.

After 20 years, the effects of five plantations of Acer velutinum Boiss., Cryptomaria japonica D. Don., Cupressus sempervirens L. var. horizontalis (Mill.) Gord., Pinus taeda L.and mixed stand on soil fertility and quality of the stands were investigated and compared with natural forest to determine the appropriate species for planting in low land of Hyrcanian forests. Five 400 m2 plots were selected randomly- systematic in each stand. Quantitative and qualitative characteristics were recorded. Also, within each plot soil in 0-15, 15-30 and 30-45 cm depths were sampled. The results showed significant effect of reforestation on pH, EC, bulk density, organic carbon, total nitrogen, phosphorus and carbon sequestration in the soil. According to the result, P. taedahas the highest pH (4/6) while A. velutinum has the lowest pH (5.5), natural forest stand has the highest (18/0 ds/m) whereas C. japonica has the lowest (06/0 ds/m) EC. Pinus taeda has the highest organic carbon content (1.29%) and total nitrogen (0.36%) but the natural forest has the lowest amount of organic carbon (1.03%) and total nitrogen (0.08%). The mixed stand has the highest phosphorus (1.9 g/kg) and C. japonica has the lowest one (1.8 g/kg). The A. velutinum has the greatest (292830 Mg/ha) while the natural forest has the lowest (223920 Mg/ha) amount of carbon sequestration. The results showed the conifer stands have been more successful in terms of tree quality characteristic while broadleaf stands were more successful in the quantitative characteristic. Finally, it can be claimed that broadleaves stands were more successful in compare with conifer stands.