كاركردهاي عقل در انديشه كلامي شيخ حر عاملي

شيخ حرعاملي به عنوان يكي از محدثان بنام نيمه دوم قرن يازدهم، در پس چهره حديثي خود متكلمي است كه به روش هاي مختلفي به استنباط آموزه هاي اعتقادي و دفاع از آن در برابر مخالفان پرداخته است. وي در اين راستا از روش هاي نقلي و عقلي بهره برده است. در اين جستار ضمن پرداختن به جايگاه عقل در منظر شيخ حر عاملي، كاركردهاي عقل را در انديشة كلامي وي از خلال مطالعه آثار كلامي متعدد وي كاويده ايم. اين پژوهش به طور مستند بيانگر آن است كه شيخ حر عاملي اگر چه نقل را در استنباط اعتقادات اصل مي داند، ليكن عملاً همچون ديگر متكلمان از كاركردهاي سه گانة عقل استفاده كرده است. وي از كاركردهاي مستقل عقل، يعني عقل نظري و عملي و نيز از كاركرد غير مستقل عقل يعني عقل ابزاري بهره برده و با روش هاي عقلي متعدد و متنوع به استنباط آموزه هاي اعتقادي اسلام و مذهب تشيع و دفاع از آن پرداخته است. او معتقد است تعارض بين عقل ابزاري و نقل موضوعيت ندارد و در تعارض عقل نظري و عملي با نقل، بايد نقل معارض را به تأويل برد.