كمي‌سازي تاج‌بارش ، ساقاب و باران‌ربايي در توده‌هاي طبيعي راش و دست‌كاشت نوئل در جنگل‌هاي سياهكل ، گيلان

Quantifying throughfall, stemflow, and rainfall interception in a Fagus orientalis forest and a Picea abies plantation in Siahkal, Gilan

توزيع اجزاي بارندگي به تاج‌بارش، ساقاب و باران‌ربايي از اجزاي مهم چرخۀ آب در بوم‌سازگان‌هاي درختي در پژوهش‌هاي اكوهيدرولوژي جنگل است. هدف اين پژوهش، محاسبۀ تاج‌بارش، ساقاب و باران‌ربايي توده‌هاي طبيعي راش و دست‌كاشت نوئل در جنگل‌هاي سياهكل (استان گيلان) بود. براي اندازه‌گيري مقدار باران در هر رخداد، از 10 باران‌سنج دستي و براي اندازه‌گيري تاج‌بارش، از 50 باران‌سنج دستي استفاده شد و متوسط ساقاب 9 درخت، متوسط ساقاب هر گونه در نظر گرفته شد. در تودۀ راش سهم هر يك از درصدهاي تجمعي تاج‌بارش، ساقاب و باران‌ربايي از بارش به‌ترتيب 78/2، 10/1 و 11/7 درصد و در تودۀ نوئل، به‌ترتيب 72/1، 4/6 و 23/3 درصد حاصل شد. نتايج آزمون t جفتي نشان داد كه درصد نسبي ساقاب راش به‌طور معني‌داري بيشتر از تودۀ نوئل (3/59t = ؛ 0/01>P ) و درصد نسبي باران‌ربايي تودۀ نوئل به‌طور معني‌داري بيشتر از تودۀ راش است (9/37t = ؛ 0/01>P ). رابطۀ مقدار باران با مقادير تاج‌بارش، ساقاب و باران‌ربايي به‌صورت صعودي و بر‌اساس ضريب همبستگي پيرسون، در سطح 99 درصد معني‌دار بود. با توجه به اينكه كاشت گونۀ جديد، سبب تغيير مقدار آب ورودي به پوشش كف جنگل (مجموع مقادير ساقاب و تاج‌بارش) شده ‌است، در مديريت جنگل و انتخاب گونۀ مناسب، بايد به مقدار توزيع اجزاي باران توجه شود.

Rainfall partitioning into throughfall, stemflow, and interception is an important component of the water cycle in tree’s ecosystems in forest ecohydrological research. The aim of this research was to compute the throughfall, stemflow, and interception of a natural stand (Fagus orientalis) and exotic plantation (Picea abies) in Siahkal forest (Gilan province). In order to measure the gross rainfall and throughfall, 10 and 50 manual rain-gauges were used, respectively, and stemflow was measured using average of nine individual trees equaled to the stemflow amount of trees. The cumulative percentage of throughfall, stemflow, and interception of F. orientalis stand were 78.2, 10.1, and 11.7%, respectively. For P. abies stand, the corresponding values were 72.1, 4.6, and 23.3%. Paired T-test suggested that rational stemflow (%) of F. orientalis was significantly greater than P. abies (P < 0.01; t = 3.59). Mean rational interception (I%) of the P. abies were significantly greater than observed for the F. orientalis (P < 0.01, t = 9.37). The relationship between gross rainfall and throughfall, stemflow, and interception were observed as positive, and Pearson correlation was significant (P < 0.01). Since planting a new species caused changes in the quantity of input water (sum of the throughfall and stemflow) to the forest floor, hence rainfall partitioning should be considered for forest management and selection of appropriate species.