تعيين ميزان شيوع و بررسي عوامل خطر ضايعات محوطه دهاني گوسفند و بز در جنوب ايران

Assessment of the prevalence and risk factors for disorders of oral cavity in sheep and goats in south of Iran

ضايعات محوطه دهاني يكي از مؤثرترين عوامل بر روي سلامت و راندمان توليد است. هدف از انجام اين پژوهش ارزيابي شيوع اين ضايعات شامل بيماري‌‌هاي دندان، استخوان‌‌هاي فك و بافت‌‌هاي نرم، در بين نشخواركنندگان كوچك در منطقه جنوب ايران و بررسي تاثير عوامل خطر اين دسته از بيماري‌‌ها شامل سن، جنس، گونه، نژاد، جيره، اندازه و نحوه مديريت دامپروري‌‌ها است. شاخص‌‌هاي بررسي ميزان شيوع بيماري‌‌هاي محوطه دهاني با دامنه اطمينان 95 درصد برآورد شد. براي بررسي ارتباط بين شيوع و عوامل خطر پيشنهاد شده، از روش رگرسيون لجستيك تك متغيره و چند متغيره استفاده گرديد. نتايج ما نشان داد كه از 1342 دام مورد بررسي به‌‌ترتيب 523 (39 درصد)، 123 (9/2 درصد) و 81 راس (شش درصد) داراي ضايعات باليني دنداني، استخوان‌‌هاي فك و بافت‌‌هاي نرم هستند. از عوامل خطر مورد مطالعه بين جنس، نژاد‌‌هاي بز، گروه‌‌هاي سني، مديريت دامپروري و جيره با ميزان شيوع، رابطه معني‌‌داري داشت. شانس ابتلا به بيماري‌‌هاي دنداني با افزايش سن نيز افزايش قابل توجهي نشان داد و در بز نژاد پاكستاني نسبت به نژاد سانن بيشتر بود. در بررسي لجستيك بيماري‌‌هاي دندان، شانس ابتلا در جنس ماده نسبت به نر 1/7 برابر بود و در دامپروري‌‌هاي با مديريت سنتي و تغذيه با جيره‌‌هاي علوفه‌ي به‌‌ترتيب 3/5 و 2/5 برابر دامپروري‌‌هاي با مديريت صنعتي و جيره‌‌هاي دانه‌ي-علوفه‌ي برآورد شد. در نظر گرفتن عوامل فوق از طريق آگاه‌‌سازي دامداران در جهت جوان‌‌سازي دام‌‌ها، انتخاب نژاد مناسب و نظارت دقيق بر نحوه مديريت و نوع جيره مي‌‌تواند نقش عمده‌ي در كاهش هزينه‌‌ها و افزايش بازدهي اقتصادي واحد‌‌هاي دامپروري داشته باشد.

Oral disorders can negatively influence the health and productive efficiency of livestock. This study was performed to evaluate the prevalence for soft tissue, jawbone and dental disorders of small ruminants in South of Iran and analyze the effect of risk factors including age, sex, species, breed, diet, herd size, herd management and diet on these disorders. Data were analyzed by 95% confidence interval for prevalence index of oral disorders. To evaluate the associations between suggested risk factors and oral disorders, univariate and multivariate logistic regression analyses were used. Based on our results, clinical disorders of tooth, jawbone and soft tissue were observed in 523 (39%), 123 (9.2%) and 81 (6%) subjects, respectively, of 1342 sheep and goats. Several factors including age, sex, herd management and diet were significantly associated with disorders of oral cavity in sheep and goats. The odds of oral diseases increased as the age of animals increased. Moreover, Pakistani goats were more likely than Saanen breed to develop oral disorders. In logistic regression analysis of dental disorder, females had 1.7 times higher risk than males. The odds of traditional herds and roughage diet were 3.5 and 2.5 times more than dairy herds and roughage-concentrate diets in tooth disorders, respectively. Therefore, it is important to inform the herders that choosing the proper breed and maintaining a young flock as well as good management and diet can decrease costs and improve economic efficiency.