شناسايي پهنه‌هاي مستعد توفان‌هاي نمكي درياچة اروميه با استفاده از پردازش فازي- شيءگراي تصاوير ماهواره‌اي

Application of Fuzzy-Object Based Image Analysis Approach for Identifying and Zoning Salt-Dust Storms of Urmia Lake Eastern Plain

درياچۀ اروميه، بزرگ‌ترين سطح آبي كشور، بين دو استان آذربايجان غربي و شرقي قرار دارد. اين درياچه در خطر خشك شدن كامل قرار داشته و طي 13 سال گذشته تحولات بسياري را پشت سر گذاشته است. اختصاص 90 درصد منابع آبي منطقه به بخش كشاورزي، تبخير زياد در پي گرم شدن هوا، احداث سدهاي متعدد و برداشت غيرمجاز از آب‌هاي زيرزميني در پي حفر چاه، از دلايل خشك شدن اين درياچه است و شهرها و روستاهاي پيرامون خود را به‌شدت تحت تأثير قرار داده است. هدف اين پژوهش، بررسي تغييرات و تهديدهاي ناشي از خشك شدن درياچۀ اروميه با استفاده از تصاوير سنجش از دور است. نتايج اين تحقيق نشان مي‌دهد كه مساحت آبي درياچۀ اروميه از 3120/6 كيلومتر مربع در سال 2010 به كمترين حد خود, يعني 887/46 كيلومتر مربع در سال 2014 كاهش ‌يافت و بعد از آن با روند افزايشي چشمگير، به 2475/8 كيلومتر مربع رسيد كه يكي از دلايل اين افزايش، بارش باران در اواخر زمستان 1394 و بهار 1395 بود. در طي اين دورۀ هفت‌ساله همزمان با كاهش مساحت آب درياچه، مساحت ساير پهنه نيز دچار افزايش شد كه در اين ميان پهنه‌هاي كم‌خطر (1312/19 كيلومتر مربع) سال 2015، خطرناك (856/24 كيلومتر مربع) سال 2014، پرخطر (1148/98 كيلومتر مربع) سال 2014 و بالقوه (445/85 كيلومتر مربع) در سال 2015 داراي بيشترين مقدار خود در دورۀ زماني هفت‌ساله بوده است. با توجه به نتايج حاصل از طبقه‌بندي، با كاهش آب درياچه به‌خصوص در سال‌هاي 2014 و 2015، پهنه‌هاي نمكي پرخطر مساحت زيادي از نيمۀ جنوبي درياچه را به خود اختصاص داده‌اند كه با توجه به جهت غالب بادهاي منطقه كه غربي- شرقي است، خطر بزرگي از نظر زيست‌محيطي براي ساكنان و اكوسيستم شرق حوضۀ آبريز درياچه محسوب مي‌شود. در تحقيق حاضر، طبقه‌بندي شيءگرا به‌خوبي توانسته بر مشكلات در روش پيكسل‌پايه فائق آيد و نتايج به‌مراتب بهتري ارائه دهد. دقت نهايي نقشۀ طبقه‌بندي را مي‌توان با انتخاب معيارهاي دقيق سگمنت‌سازي، الگوريتم‌هاي مناسب كلاس‌بندي و تصاوير با قدرت تفكيك مكاني زياد بهبود بخشيد و ابهامات نقشه را رفع كرد.

All recent scientific evidences aware of this fact that the impact of global changes on environmental feature cannot be disavowed and lakes as one of the environmental members, may clearly reflect these changes. Nowadays, satellite and aerial images have an important role in environmental managements, risk assessments and sustainable development, which enable managers and spatial experts to evaluate changes and extract valuable information by using available image processing techniques. In this regard, the most important aspects are detection and analysis of coastline and lakes’ changes. Reasons for the lakes’ demise have been related to climate change and poor water resource management practices within the lakes’ watershed. In this study, Urmia Lake has been chosen because of its unique condition which has been drying up over the past years. Urmia Lake is one of the most important environmental and natural resources in Iran, as well as the region of Azerbaijan, which is known as the residence of many different species. While, recently most of them have been vanished due to catastrophic changes of the lake. This lake is the second largest salt lake in the world and first saturated salt lake in the Middle East region which has been facing destructive threats in recent years. Lake Urmia has lost a devastating amount of water during these recent years.