پديد آورندگان :
ربيعي، عليرضا دانشگاه فردوسي مشهد , نظامي، احمد دانشگاه فردوسي - گروه زراعت و اصلاح نباتات , گلداني، مرتضي دانشگاه فردوسي - گروه زراعت و اصلاح نباتات , خواجه حسيني، محمد دانشگاه فردوسي - گروه زراعت و اصلاح نباتات , نصيري محلاتي، مهدي دانشگاه فردوسي - گروه زراعت و اصلاح نباتات
كليدواژه :
دماي مطلوب , سرعت جوانه‌زني , مدل پنچ پارامتري بتا , مدل خطوط متقاطع
چكيده فارسي :
با توجه به افزايش مصرف گياهان دارويي و تخريب روز افزون رويشگاه هاي طبيعي آنها، اهلي سازي وكشت آنها در نظام‌هاي زراعي اهميت خاصي دارد. در اين راستا اطلاع از خصوصيات اين گياهان، از جمله دماهاي كاردينال جوانه‌زني ضروري ميباشد. به منظور تعيين دماي كاردينال و تأثير دما بر درصد و سرعت جوانه‌زني بذور شش اكوتيپ (بيرجند، قائن، تربت حيدريه، مشهد، كلات و بجنورد) بارهنگ كبير آزمايشي به صورت فاكتوريل در قالب طرح كاملاً تصادفي با 9 سطح دمايي (5، 10، 15، 20، 25، 30، 35، 40 و 45 درجه سانتي گراد) و چهار تكرار در آزمايشگاه فيزيولوژي گياهان زراعي، دانشكده‌كشاورزي دانشگاه فردوسي مشهد در سال 1392 انجام شد.جهت تعيين دماهاي كاردينال از مدل‌هاي خطوط متقاطع و پنج پارامتري بتا بين سرعت جوانه زني و دما استفاده شد. نتايج نشان داد كه حداكثر درصد جوانه‌زني را اكوتيپ‌هاي بجنورد و بيرجند به ترتيب در دماي 30 و 35 درجه سانتي گراد داشتند. در گستره دمايي 20 تا 35 درجه سانتي‌گراد اكوتيپ بيرجند درصد جوانه‌زني بيشتري نسبت به ساير اكوتيپ‌ها داشت. براساس مدل‌هاي برازش داده شده بسته به اكوتيپ محدوده دماي حداقل( 6.3 تا 8.9 و 1.8 تا 5 درجه سانتي‌گراد)، دماي مطلوب (31.1 تا 35.9 و 28.6 تا 35.2 درجه سانتي‌گراد) و دماي حداكثر (43.3 تا 45.1 و 45 تا 45.6 درجه سانتي‌گراد) به ترتيب در مدل‌هاي خطوط متقاطع و پنج پارامتري بتا تخمين زده شد. تنوع در دماي كاردينال اكوتيپ‌هاي بارهنگ احتمالاً به دليل سازگاري آنها به شرايط محيطي متفاوت و تنوع ژنتيكي ميباشد.
چكيده لاتين :
Harvesting of medicinal plants from their natural habitats, put them in danger, hence their domestication is needed. In this context, knowledge of the properties of these plants, including the cardinal germination temperatures are necessary. In order to determine the cardinal temperatures and the effect of temperature on the percentage and rate of germination in Plantago major ecotypes (Birjand, Ghaen, Torbathydarieh, Mashhad, Kalat and Bojnord) an experiment was conducted based on factorial in a completely randomized design with 9 temperature levels (5, 10, 15, 20, 25, 30, 35, 40 and 45 °C) and four replications in Crop Physiology Laboratory, Ferdowsi University of Mashhad in 2013. To determine the cardinal temperatures Intersected-Lines Model and Five-Parameters Beta Model were used. Results showed that maximum germination percentage was obtained at 30 °C while maximum germination speed achieved at 35 °C in Bojnourd and Birjand ecotypes, respectively. The highest germination percentage was observed in Birjand ecotype at the temperature range of 20 to 35 °C. Based on models fitted depending on the ecotype, cardinal temperatures (minimum, optimum and maximum) germination were determined (6.3 to 9.8, 1.8 to 5°C) ,(31.1 to 35.9, 28.6 to 35.2°C) and (43.3 to 45.1, 45 to 45.6 °C) of Intersected-lines and Five-Parameters Beta Model, respectively. Diversity in cardinal temperature of plantago major ecotypes could be due to different environmental conditions where they were evolved and adapted
