بررسي تلفات فيزيكي در دستگاه‌هاي فرآوري بذر ذرت در مغان

Study of physical losses in corn seed processing in Moghan

در اين تحقيق فرايندهاي بوجاري، خشك­ كردن و درجه­ بندي اندازه و شكل دستگاه ­هاي مورد استفاده براي توليد بذر ذرت درچهار كارخانه توليد بذر ذرت در استان اردبيل (منطقه مغان) مورد بررسي قرار گرفت و شاخصه ايي نظير تغييرات رطوبت بذرها، درصد بذرهاي شكسته، درصد بذرهاي ترك خورده و رطوبت محصول نهايي در فرايند خشك شدن و فرآوري بذرها بررسي شد. نتايج بدست آمده نشان داد كه در مرحله برداشت كاربرد كمباين غلات باعث بروز تلفات به­ صورت شكستگي و ترك در بذرها مي شود. همچنين در فرايند خشك شدن بذر، تلفات زماني و مصرف انرژي زياد است. انباركردن و نگهداري بذرهاي خشك شده به­ صورت فله روي سطوح سيماني يا آسفالت در سوله­ ها نيز موجب جذب احتمالي رطوبت در آنها شده و ضمن آلودگي محيطي، حمله حشرات و آفات به بذر را تسريع مي­كند. هر چند كه بيشترين خسارت شكستگي در بذرهاي پهن و گرد ملاحظه شد اما بيشترين ترك­هاي ملاحظه شده در بذرها درحين فرايند مربوط به توليد و بوجاري بذرهاي گرد بود. اين خسارت در هر مرحله معمولاً روندي افزايشي داشته و با كاهش رطوبت بذر يك رابطه مستقيم دارد. همچنين نتيجه­ گيري شد كه در هر كارخانه تعداد بالابرها و سرعت چرخش پياله­ ها تأثير بسيار مستقيمي بر روي خسارات فيزيكي وارد شده به بذر داشته و مي­توانند تا بيش از 30 درصد بر بذر خسارات شكستگي يا ترك خوردگي را افزايش دهند. جمع­ بندي بررسي­هاي انجام شده نشان داد كه در كارخانه­ هاي مورد بررسي، به­ طور متوسط 15 درصد از بذرها به­ صورت بذرشكسته وخرد شده از خط توليد خارج مي­ شوند. همچنين حدود 30 درصد از بذرها نيز درحين فرايند دچار ترك­خوردگي مي­شوند. نتايج نشان داد كه به ­دليل آسيب ديدگي احتمالي جنين يا تجمع قارچ­ ها و عوامل بيمارهاي گياهي در بذرهاي ترك دار، كاربرد اين گونه بذرها ريسك عدم سبز شدن و جوانه­زني بذر را افزايش داده و گاهاً منجر به عدم ظهور يا بدسبزي خواهد شد.

In this research, cleaning, drying and grading of corn seed were investigated in Ardabil provinces (Mogan zone). Beside investigation of corn seed drying and processing machineries, some items such as moisture changes of corn seeds, broken and cracked seeds studied during process steps in four seed process factories. Although the most seed breaking belong to the large and round seeds, the most cracked seeds observed in round seeds. Cracked seeds had increasing trend and direct relationship with moisture. Numbers and revolution speed of bucket elevators had direct effect on seeds physical damages. It may increase seed cracking more than 30 percent. In totality about 15 percent of seeds go out of process line as broken seeds. Besides 30 percent of seeds cracked during process. Endosperm damages increased risk of planting and cusses to lack or poor germination.