مطالعه بيوژئومورفولوژي سازندهاي زمين‌شناسي مارني با تاكيد بر پوشش گياهي (مطالعه موردي: شهرستان لامرد- استان فارس)

Biogeomorphological Study of Marl Geological Formations with Emphasis on Vegetation (Case Study: Lamerd, Fars Province)

سازندهای مارنی به دلیل خصوصیات خاص فیزیكی و شیمیایی، در اغلب مناطق خشك و نیمه‌خشك پوشش گیاهی اندكی دارند و استقرار پوشش گیاهی در این نواحی با محدودیت‌های متعددی همراه است. برای درك صحیح وضعیت اكوسیستم‌های مناطق خشك نیاز به شناخت رابطه پویای بین پوشش گیاهی و ژئومورفولوژی می‌باشد. ما در این مطالعه به ارتباط میان خصوصیات سطحی دشت مارنی و مورفومتری آبراهه‌ها در نواحی مارنی بخش چاهورز شهرستان لامرد با پراكنش پوشش گیاهی پرداختیم. در این مطالعه با توجه به طبقه‌بندی هیدروژئومرفیك، برای بررسی تاثیر عوامل مورفومتری بر پوشش گیاهی در طول واحدهای آبراهه‌ای تقریبا همگن از لحاظ ابعاد، اقدام به اندازه‌گیری همزمان خصوصیات مورفومتری آبراهه و پوشش گیاهی شد. سپس با استفاده از ترانسكت‌های خطی درصد تاج پوشش گیاهی، تراكم سنگریزه سطحی و ناهمواری حاصل از میكروتوپوگرافی اندازه‌گیری شد. همچنین تیپ‌های غالب پوشش گیاهی تعیین و از خاك نمونه‌گیری شد و پس از انتقال نمونه‌ها به آزمایشگاه خصوصیات خاك‌شناسی تعیین شد.پس از انجام بازدیدهای میدانی خصوصیات مورفومتری آبراهه‌ها و خصوصیات سطحی دشت توسط آزمون‌های آماری مورد ارزیابی و ارتباط آنها با درصد تاج پوشش گیاهی مورد بررسی گرفت. نتایج حاصل نشان داد كه بین تراكم سنگریزه سطحی و تاج پوشش گیاهی در دشت مارنی رابطه مستقیم و معنی‌دار وجود دارد. همچنین نتایج این مطالعه نشان داد كه برخی از خصوصیات پلان آبراهه بر تراكم تاج پوشش گیاهی و پراكنش تیپ‌های گیاهی مختلف تاثیرگذار است. عدم توانایی آنالیز CCA با توجه به نتایج حاصل از آزمون مونت‌كارلو در تحلیل مناسب پراكنش گونه‌های گیاهی در ارتباط با عوامل مورفومتری آبراهه در نواحی مارنی این منطقه مطالعاتی از دیگر نتایج این مطالعه می‌باشد. در پایان می‌توان گفت نتایج این مطالعه بیانگر نقش برخی خصوصیات خاك‌شناسی و عوامل مورفومتری آبراهه‌ها و همچنین سنگریزه‌های سطحی در نواحی مارنی بر تراكم تاج پوشش و پراكنش تیپ‌های گیاهی است، اما پیشبینی پراكنش گونه‌های گیاهی با استفاده از آنالیز گرادیان مستقیم CCA و با تاكید بر خصوصیات مورفومتری آبراهه در این منطقه مطالعاتی دشوار است.

Vegetation cover establishment in marl geological formations due to some physical and chemical characteristics in most arid and semi-arid land associated with numerous limitations. For a proper understanding of the status of ecosystems, arid areas need to recognize the dynamic relationship between vegetation and geomorphology. This study included the relationship between land surface properties and morphometric characteristics of streams with distribution of vegetation in marl lands. In this study, according to the Hydrgeomorphic classification, streams morphometric properties and vegetation characteristics to evaluate the impact of morphometric characteristics on vegetation distribution along homogeneous waterways units were measured. Also vegetation cover, surface gravel density and the roughness of microtopography by linear transect was measured. Soil sample were taken and transferred to the laboratory for determination soil characteristics. Streams morphometric characteristics and land surfaces properties relationship with vegetation cover (%) were analyzed by statistical tests.The results showed that there is direct significant relationship between surface gravel density and vegetation cover in marl plain. The results showed that significant role of some channel plan characteristics on the vegetation cover (%) and distribution of different plant types. CCA analysis is not suitable to analyze the relationship between plant species and morphometric characteristics of streams in this area. In conclusion, our results showed that the role of surface gravel density and streams morphometric properties on vegetation cover (%) and distribution of vegetation type in marl geological formations, but the prediction of plant species distribution using CCA analysis, with emphasis on morphometric characteristics of streams in the study area is very difficult.