اولويت بندي مكان هاي مناسب احداث سد زيرزميني با استفاده از مدل هاي تصميم گيري در مناطق خشك و نيمه خشك

Prioritizationsuitable sitesfor undergrounddamיs construction using decision-makingmodels inarid andsemi-arid

بخش اعظمی از كشور ایران در مناطق خشك و نیمه خشك قرار گرفته است. اغلب پهنه­های آبی طبیعی و مخزن سدها در این مناطق، با مشكل تبخیر و خشكسالی مواجه هستند. سدهای زیرزمینی بدلیل ذخیره آب در زیرزمین یكی از بهترین روش‌ها برای حفظ آب در مناطق خشك بحساب می­آید. در این تحقیق سعی شده است با استفاده از مدل­های تصمیم­گیری چند معیاره مكان­های مناسب احداث سد زیرزمینی در منطقه كریان استان هرمزگان اولویت‌بندی شوند. بدین منظور ابتدا با انجام بازدیدهای صحرایی،10مكان مناسب برای احداث سد زیرزمینی تعیین شد. سپس براساس نظرات كارشناسان امر (از طریق پرسشنامه) و مرور منابع علمی، از 10 معیارشامل كمیت آب، كیفیت آب، طول محور سد، عمق محور سد، ضریب ذخیره مخزن، حجم مخزن، تكیه‌گاه‌های محور سد، شیب،  نیاز آبی(شرب، كشاورزی و صنعت)، دسترسی (جاده، روستا و منابع قرضه) جهت اولویت­بندی مكان­های مناسب استفاده شد. در ادامه سه مدل تصمیم­گیری چند معیاره شامل تاپسیس، الكتره 3 و فرآیند تحلیل شبكه­ای مورد استفاده قرار گرفت. برای انتخاب بهترین رتبه­بندی و عملكرد مدل‌ها از تكنیك ناپارامتریك ضریب همبستگی اسپیرمن استفاده شد. نتایج نشان داد كه مدل فرآیند تحلیل شبكه­ای با ضریب همبستگی 91/0 و واریانس 33/3 و انحراف معیار 8/1 بعنوان بهترین مدل انتخاب شد و مكان سدزیرزمینی بندر (Bondar) نیز بعنوان بهترین سایت جهت احداث سد زیرزمینی تعیین گردید.

A large part of the Iran is located in the arid and semi-arid region. Most natural water body and reservoirs in these areas are faced with the problem of evaporation and drought. Underground dams for storage water in the ground, one of the best ways to conserve water in dry areas considered it comes. In this study, we tried using multi-criteria decision-making models to rank suitable sites for construction of underground dams in the Keriyan region in Hormozgan province. For this purpose, at first with field visits, 10 locations were determined suitable for underground dam construction. Then, based on the expert opinions (through questionnaires) and a scientific literature review of 10 criteria, including water quantity, water quality, along the axis of the dam, the dam axis depth, reservoir storage coefficient, volume of reservoir, lithology of the dam axis, slope, water requirement (drinking, agriculture and industry), access (roads, villages and Quarries) prioritization for suitable sites were used. In the following three decision models include TOPSIS, ELECTRE 3 and the Analytical Network process was used. To choose the best ranking and performance models was used nonparametric Spearman correlation coefficient techniques. The results showed that Analytical Network process model with Spearman correlation coefficient 0.91 and 3.33 variance and standard deviation 1.8 was chosen as the best model, And the Bondar underground dam site as well as the best site for the construction of an underground barrier was determined.