بررسي تأثير پخش سيلاب بر تغذيه آبخوان با استفاده از شاخص‌هاي GRI، SDI و SPI (مطالعه موردي: آبخوان هرات يزد)

Effect of water spreading on aquifer recharge using GRI, SDI and SPI indicators (Case study: Herat aquifer, Yazd)

پخش سیلاب بر روی مخروط افكنه‌ها، در خروجی حوزه‌های آبخیز و با هدف بهره‌برداری از سیلاب‌های ناگهانی انجام می‌شود. پخش سیلاب به منظور كه جهت بهره‌برداری از سیلاب‌های خشكه رودها، رودخانه‌های فصلی و ذخیره نمودن آن‌ها در آبخوان‌ها به كار می‌رود. در تحقیق حاضر تاثیر سیستم پخش سیلاب هرات در استان یزد بر تغذیه آبخوان بررسی گردید. به این منظور شاخص GRI برای چاه‌های پیزومتری (3 چاه داخل آبخوان و 6 چاه مجاور آبخوان) و همچنین شاخص SDI برای قنات‌های پایین دست (4 رشته قنات) محاسبه شد. همبستگی شاخص‌ها با حجم سیلاب ورودی به عرصه‌های پخش سیلاب و همچنین شاخص بارش استاندارد (SPI) به صورت سالانه و ماهانه و با تاخیرهای زمانی متفاوت بررسی گردید. نتایج نشان داد كه شاخص GRI سالانه در پیزومترها با حجم سیلاب و حجم سیلاب با تاخیرهای زمانی، در سطوح احتمال 1 و 5 درصد معنی‌دار است. شاخص GRI ماهانه در دو پیزومتر با حجم سیلاب و در بقیه با شاخص بارش استاندارد با تاخیرهای ماهانه همبستگی دارد. در ارتباط با قنوات، شاخص SDI بیشتر با شاخص بارش استاندارد (SPI) به صورت ماهانه و سالانه با تاخیرهای زمانی همبستگی نشان داد. در نهایت با توجه به این­كه 98 درصد آبگیری عرصه‌ها در سه سال اول بعد از اجرای طرح بوده و در سال‌های زیادی عرصه بدون آبگیری بوده است، همچنین به دلیل كاهش نفوذپذیری عرصه‌ها و تبخیر بالا، احداث این­گونه طرح­ها در مناطق خشك و نیمه خشك از عملكرد پایینی بر خوردار است.

Flood Spreading on alluvial fans at outlet catchment areas used with the aim of exploiting the floods. It is appropriated method of operation of the seasonal floods of rivers and streams and store them in aquifers. In present research, the impact of flood spreading in recharge aquifer in Herat was studied. For this reason, GRI indicators for piezometers wells (3 wells in the aquifer and around aquifer 6 wells) and SDI index for Qanat downstream (4 Qanats) were calculated. Correlations measured between volume of flood water and Standardized Precipitation Index (SPI) as well as the annual and monthly and were tested with different time delays. The results showed that the correlations between annual GRI index in piezometers with volume of flood and flood volume with long delays at levels 1 and 5% is significant. GRI index monthly in 2 piezometer with flood volumes and in the rest with the Monthly SPI index was significant. The Qanats SDI index with monthly and annual SPI correlates with long delays. Finally, given that 98 percent dewatering occurred in the first three years and for many years has been the area without dewatering, Also, due to reduced permeability and high evaporation, the design of such projects in arid and semiarid areas of low performance is outstanding.