بررسي تنوع گونه‌اي ناقلين ليشمانيازيس (پشه‌خاكي‌هاي فلبوتومينه)، در شهرستان خوسف خراسان جنوبي

Investigation of Species Diversity of Leishmaniasis Vectors (Phlebotomine Sand Flies) in Khusf County, South Khorasan Province (Iran)

زمینه و هدف: لیشمانیازیس به‌عنوان یك بیماری زئونوز، در اغلب نقاط جهان به یكی از اشكال جلدی، احشایی و یا جلدی - مخاطی بروز می‌كند. عامل این بیماری تك‌یاخته‌ای از جنس لیشمانیا است كه عموماً به‌وسیله گونه‌های پشه‌خاكی منتقل می‌شود. از آنجا كه تبیین یك استراتژی كنترلی مؤثر در بیماری‌های ناقل‌زاد، مستلزم شناخت فون ناقلین آنها می‌باشد، مطالعه حاضر با هدف تعیین فون ناقلین لیشمانیازیس در شهرستان خوسف انجام شد. روش بررسی: در این مطالعه مقطعی، صید پشه‌خاكی‌ها از اردیبهشت‌ماه سال 1394 شروع و تا مهرماه سال 1394 ادامه داشت. از نقاط مختلف شهرستان خوسف با استفاده از تله چسبان اقدام به صید پشه‌خاكی‌ها شد، سپس نمونه‌های ماده صیدشده مونته شده و با استفاده از كلیدهای معتبر تعیین گونه شدند. یافته‌ها: در این مطالعه، از مجموع 370 نمونه پشه‌خاكی جمع‌آوری‌شده، 238 پشه‌خاكی مربوط به مناطق حیوانی و 132 پشه‌خاكی مربوط به مناطق انسانی بود. از مجموع 115 پشه‌خاكی ماده؛ Phlebotomus sergenti با فراوانی 82/27% و Sergentomyia dentata با فراوانی 78/34%، گونه غالب منطقه گزارش شدند. نتیجه‌گیری: براساس نتایج این مطالعه، گونه غالب این منطقه جزء ناقلین بیماری لیشمانیازیس جلدی نوع شهری بوده و با توجه به حضور انگل لیشمانیا تروپیكا در منطقه، سیستم بهداشتی این شهرستان باید مراقبت‌های لازم در جهت كنترل بیماری لیشمانیازیس جلدی را مدنظر قرار دهد.  

Background and Objectives: Leishmaniasis as a zoonosis disease, occurs in three forms of cutaneous, mucocutaneous, and visceral (kala-azar). The causative agent of this disease is a protozoa of the Leishmania genus, which is commonly transmitted by species of sand flies. Given that explanation of an effective control strategy for vector-borne diseases requires identification of the fauna of their vectors, the present study was carried out to detect the fauna of Leishmaniasis vectors in Khusf county.   Methods: In this cross-sectional study, sand flies were captured using sticky traps in different parts of Khusf county from May 2015 to October 2015, Then, the species of female samples were mounted and identified using valid species identification key.   Results: In this study, from total 370 collected sand flies samples, 238 sand flies were related to animal areas and 132 sand flies were from human areas. Out of 115 female sand flies, Phlebotomus sergenti with frequency of 27.82% and Sergentomyia dentata with frequency of 34.78%, were reported as the dominant species in the region.   Conclusion: According to the findings of this study, the dominant species in the region was among the vectors of urban cutaneous leishmaniasis, and considering the presence of Leishmania tropica in the region, the health system of this county must consider required care for the control of cutaneous leishmaniasis disease.