خاورشناسان و تطورات هرمنوتيك تفسيري شيعه؛ تحليل انتقادي آراي تاد لاوسن

(Orientalists and Evolution of Hermeneutics of Shiʿite Exegesis (Case Study: the Opinions of Todd Lawson

تاد لاوسنا ز خاورشناسان معاصر ، در مقالة هرمنوتيك تفسير پيشامدرن اسلامي و شيعي تلاش دارد گونه ها و تطور تاريخي رخ داده در هرمنوتيك تفسير شيعة دوازده امامي را توصيف و ارزيابي كند. بر پاية اين مقاله تفسير اماميه از پديداري تا دورة معاصر چهار گونه هرمنوتيك ولايت محور، مصالحه، عرفاني – باطني (ناشنوايي هرمنوتيكي) و فلسفي – ولايي را گذرانيده است؛ چرخش هرمنوتيكي شيعه از امام به مفسر در تبيين قرآن و عجين شدن آن با رهيافت هاي عرفاني و فلسفي از ويژگي هاي دوره هاي دوم تا چهارم م حسوب مي شود . تطورات رخ داده در ادوار چهارگانة هرمنوتيك شيعي از شرايط فرهنگي - سياسي جامعة شيعي، ظهور نخبگان علمي شيعه، اثرپذيري عالمان امامي از رهيافت هاي اعتزالي، عرفاني و باطني اهل سنت متأثر بوده است. در اين ميان نقش حكومت هاي شيعي چون آل بويه و صفويه و ظهور عالماني چون سيد مرتضي، سيد حيدر آملي و ملاصدرا در شكل گيري گونه هاي جديد هرمنوتيكي برجسته به نظر مي رسد. در اين مقاله ديدگاه هاي لاوسن مطرح و كاستي هاي آن نشان داده شده است.

The contemporary orientalist, Todd Lawson, in his article “Hermeneutics of pre-modern Islamic and Shiʿite exegesis” attempts to describe and assess the types and historical development of hermeneutics of the Twelver Shiʿite interpretation. According to this article the Shiʿite interpretation has passed through four different types of hermeneutics from its development to the modern time including religious guardianship, compromising, mysticalesoteric (hermeneutic deafness) and philosophical- religious guardianship hermeneutics. Hermeneutic inversion of Shiʿa from Imam to commentator for the explanation of the Quran and its fusing with mystical and philosophical approaches are some characteristics of the second to fourth periods. Four periods of evolution in Shiʿite hermeneutics have been influenced by Shiʿite political-cultural situation, the emergence of the Shiʿite scientific elites, and the influence of Sunni Mu'tazilite, mystical, and esoteric approaches on Shiʿite Imamate scholars. Meanwhile, the role of Shiʿite governments like al-buoy and Safavid as well as the emergence of some scholars like Seyyed Murteza, Seyyed Heidar Amoli, and Molla Sadra in the formation of new types of hermeneutics seems outstanding. This article discusses the views of Lawson and shows their defects.