پيوندهاي معنايي آيه الست و اعيان ثابته در مثنوي مولانا

Semantic Relations of the Alast Verse and Immutable Essences in Molana’s Mathnavi

آيه 172 سوره اعراف را برخي عارفان مسلمان با اعيان ثابته، كه از اصطلاحات نظام فكري ابنعربي است، درپيونديافته اند. اين پژوهش بر آن است تا پاسخي براي اين پرسش بجويد كه مولانا آنگاه كه در مثنوي به آيه الست استناد مي كند، چه پيوندهاي معنايي ميان اين آيه و اعيان ثابته رديابي و رصد كرده است؟ بنابراين ضمن تعريف اعيان ثابته و برخي موضوعات فرعي وابسته بدان، بيت هايي از مثنوي مولانا كه پيوندهاي معنايي آيه الست با اعيان ثابته را دربردارد، به شيوه تحليلي بررسي شده است. اين بررسي نشان مي دهد كه بخشي از كاربردهاي آيه الست در مثنوي مولانا، مفاهيم محوري مشترك ميان ميثاق الست و اعيان ثابته را دربردارد. در اين كاربردها به علم ازلي خداوند و ثبوت علمي موجودات اشاره شده و شهود اعيان ثابته به انبيا و اوليا نسبت داده شده است. نمونه هايي از طرح «همزماني» الست و اعيان ثابته و همانندي موضوعات «سرالقدر» و «سابقه ازلي» را هم در اين كاربردها مي توان يافت.

Some Islamic mystics have found a close relationship between Verse 172 of Araaf Surrah in Holy Koran and the immutable essences which are among the terms in theoretical system of Ibn Arabi. The present study tries to find answers to the question of the relationship that Molana has found between the two concepts when he gives references to Alast verse in his Mathnavi. The definition of immutable essences and some related concepts are provided here. Moreover، some pieces of poetry of Molana which embody the relationship between the two concepts are analyzed in this study. The results show that Molana has seen a relationship between Alast verse and immutable essences in areas such as Allah’s eternal knowledge، the reflection of essences in prophets and saints، eternal origins and the mystery of destiny.