تحليل عوامل هويت بخش در محلات قديم شهري با نشانه هاي مذهبي

Measure the correlation between the indicators of religious identity in urban neighborhoods

اماكن مذهبي يكي از نشانه هاي شهري هستند كه در پويايي، خوانايي و تعلق​ داشتن به محلات شهري موثرند. نشانه ها و عناصر كالبدي (مساجد، معابر، پل ها و مدارس) شهر اصفهان كه به مرور زمان و با تاثير از فرهنگ ايراني شكل گرفته، نقش موثري در اصالت و غناي فرهنگي اين شهر داشته است؛ ولي با اين وجود بسياري از نشانه​هاي فرهنگي آن فراموش شده است. اين پژوهش با هدف شناسايي شاخص هاي هويت بخش، نحوه ارتباطشان با هم و چگونگي اثرگذاري آنها بر هم در محله شاهزاده ابراهيم انجام شده است. نگارندگان جوياي تعيين شاخص هاي هويت بخش اين محله و اثرگذاري آنها بر روي يكديگر هستند. روش پژوهش در اين مقاله توصيفي و تحليلي است. داده ها از طريق توزيع 300 پرسشنامه در بين ساكنان محله جمع آوري شده اند. براي سنجش تاثير شاخص هاي هويت بخش و ارتباط بين آنها از روش مدل سازي معادلات ساختاري در محيط نرم​افزار آموس​گرافيك استفاده شده است. نتايج نشان مي​دهد كه وضعيت معيارهايي چون تعهد، دلبستگي، احساس مالكيت، تعامل و ارتباط مردم با يكديگر - از نظر عامل اجتماعي- در فضاي امامزاده مناسب است. بار عاملي برخي متغيرها از نظر عملكردي نسبت به متغيرهاي ديگر پايين​تر است. عامل​هايي چون صميميت فضاي امامزاده و استفاده ساكنين از اين فضا مناسب​تر و بار عاملي متغيرها در ابعاد كالبدي، كيفيت بصري، نوع مصالح، تزئينات و الگوي معماري اسلامي رضايت بخش تر است. با اينكه بار عاملي پاكيزگي معابر و حياط براي مسائل زيست محيطي زياد است؛ اما محيط امامزاده كمبود فضاي سبز دارد. بيشترين بار عاملي و همبستگي براي شاخص ادراكي به قدرت دعوت كنندگي امامزاده و احساس خوب، آرامش و آسايش حاصل از آن مربوط است. اهميت متغير آدرس​دادن (با استفاده از موقعيت مكاني امامزاده) نسبت به ساير متغيرهاي موجود بسيار كم است. ارتباط بين عامل ها نشان مي دهد كه عامل اجتماعي بر عامل هاي زيست محيطي، كالبدي و ادراكي؛ عامل زيست محيطي بر عامل​هاي كالبدي و عملكردي؛ و عامل كالبدي نيز بر عامل ادراكي تاثيرگذار هستند

Studies of Iranian architectural history have often been focused on the history of architecture per se، while people involved in creating architectural monuments have usually received less attention in research. Looking at the resources about Iranian architecture، it can be said that most of the structures in Iran were built and repaired by masons، craftsmen، or builders. On the other hand، apart from the formal patrons، masons have as well contributed remarkably to the Iranian architecture. Similarly، masons and traditional restorers had an important role in conservation of Iranian architecture throughout the history. There is no doubt that the evolution of society particularly in modern age have had fundamental effects on the way that traditional builders and architects used to work. Academic education and modern material and architecture are some of the reasons for this change. Modern development (after the introduction of academic education in Iran) and its consequence needs is one of the reason for dramatic changes in masons' practice. This paper brings into attention the importance of the knowledge that contributed by traditional masons/builders and stress the significance of their skills for a better understanding of the traditional Iranian architecture. Furthermore، the paper highlights the factors that led to the ignorance of masons in Iran today's restoration practice. These factors will be provided by the pathological view in this study and for discussing the causes of this situation، employs qualitative and historical approach as methodology of study. It seems the subsequent changes in society and the influence of modern architecture has led to the gradual loss of position of traditional architects in the design and supervision process. Nonetheless، in the conservation field، Te hands-on experience of the traditional architects was regarded an advantage، and attempted to be employed.