تاب آوري كالبدي و عملكردي در بازار تاريخي تهران

Corporal and Functional Durability of the Tehran historical bazaar

بازار تاريخي تهران كه در دوره قاجاريه مركز تجارت و قلب تپنده شهر بوده، امروزه نيز همچنان با مقداري تغيير در كالبد و نوع فعاليت در اجزاء و پيكره آن، مركز تجاري شاخص در تهران محسوب مي شود. بازار تهران در كنار ارگ و مجموعه باغ ملي، يكي از مهم ترين مجموعه هاي به ياد مانده از تهران تاريخي است. در بازار تاريخي تهران حالت هاي متعددي به لحاظ كيفيت هاي كالبدي و عملكردي وجود دارد كه با مطالعه و طبقه بندي آنها مي توان به شناخت مطلوب تري از اين بازار دست يافت. هدف از انجام اين تحقيق شناخت و طبقه بندي كيفيت هاي مختلف كالبدي و عملكردي در بازار تاريخي تهران بوده كه با روش تفسيري تاريخي و در قالب تحليل كيفي - كمي صورت پذيرفته است. در اين مقاله ارزيابي اجزاء پيكره و فضاهاي بازار تهران بر مبناي ماتريسي متشكل از سه معيار كالبدي و دو معيار عملكردي صورت پذيرفته است كه عبارت اند از: «سنجش سلامت كالبدي»، «سنجش كيفيت هاي فرم و منظر تاريخي كالبد»، «سنجش ميزان مداخلات كالبدي»، «سنجش پويايي عملكردي» و «سنجش تاب آوري عملكردي». در نهايت پس از ارزيابي بازار تاريخي تهران به لحاظ ميزان تاب آوري در دو بعد كالبدي و عملكردي بر مبناي ماتريس ياد شده؛ 184 حالت شناسايي شد كه از بين آنها 43 حالت داراي وزن بودند. از بين 43 حالت وزن دار، 9 حالت وزن بيشتري را به خود اختصاص مي دادند كه به عنوان كيفيت هاي غالب در تاب آوري كالبدي و عملكردي بازار تاريخي تهران شناسايي و در مقاله ارائه شده اند. نتايج حاصل از طبقه بندي بازار بر اساس كيفيات كالبدي و كيفيات عملكردي حاكي از اين است كه بازار به لحاظ كالبدي و عملكردي با حالت هاي مختلفي مواجه مي باشد. در برخي از فضاها و پيكره ها با ضعف و يا تغيير در كالبد مواجه هستيم و در برخي از فضاها و پيكره ها با ضعف و يا تغيير در عملكرد و در برخي با هر دو حالت بصورت هم زمان مواجه مي باشيم.

Historical Bazar of Tehran، which has been the commercial center and the heart of the city in Ghajar eras، still is the commercial center of Tehran despite some changes that have been made in its corpus and function. It is one of the most memorable treasuries of historic Tehran along with Arg and baghemelli Complex.There are various functional and corporal aspects of Tehran’s historic bazar that could be discovered if there are studied and classified. The goal of this study is to introduce the classifications of different corporal and functional qualities of Tehran’s historic bazar. This study has been done by descriptive historical method which is based on a quantitive qualitative study. In this paper the assessment of corporal and spatial parts of Tehran bazar is based on a Matrix formed of three corporal scales and two functional scales which are as follows: “assessment of corporal integrity”، “Qualitative measurement form and historical corpus”، “Evaluation of corporal interventions”، “Functional mobility assessment”، “Measurement functional durability”.Finally after the evaluation of historic bazar of Tehran in terms of durability in two dimensions of corporal and functional، which was based on the mentioned Matrix 184 states were found. 43 states of those possessed values، of which 9 possessed more values. In this study these values have been found and presented as dominant qualities in corporal and functional resilience of Tehran’s historic bazar.