بزه ديده شناسي سبز: با تأكيد بر سياست كيفري ايران

with a focus on the iranaian penal policy : Green Victimology

بزه ديده شناسي سبز يا زيست محيطي از جمله شاخه هاي جرم شناسي سبز است كه در دهه 1990 ميلادي با خاستگاهي انتقادي از نظام عدالت كيفري در تقابل با بزه ديده شناسي متعارف پا به عرصه ي ظهور گذاشت. در بزه ديده شناسي متعارف همواره انسان ها به عنوان بزه ديده ي جرائم معرفي گشته حال آن كه بزه ديده شناسي سبز با گذار از اين ديدگاه و ارزش گذاري براي محيط زيست معتقد است كه انسان در كنار طبيعت مي تواند بزه ديده سبز باشد. با رهگيري مقررات حاكم سياست كيفري تقنيني ايران مي توان بزه ديدگان سبز را به دو دسته ي جان دار و بي جان تقسيم كرد. بزه ديدگان سبز جان دار عبارت اند از اشخاص، جانوران، درختان و گياهان و بزه ديدگان سبز بي جان نيز به هوا، آب، خاك و زمين قابل تقسيم اند. بااين وجود، هرچند نظام حقوقي ايران هر دو دسته را به عنوان بزه ديده ي سبز انگاشته است و از اين رو متاثر از رويكرد طبيعت محور بوده، اما چالش هاي فراواني در راستاي حمايت از آن ها در اين مقررات وجود دارد كه به تصوير كشيدن آن ها مي تواند نقش ارزنده اي در شناسايي و حمايت از بزه ديدگان سبز ايفا نمايد. از اين رو در اين پژوهش، هدف نخستين شناسايي بزه ديدگان سبز و دومين هدف بيان گستره ي حمايتي قانون گذار از بزه ديدگان سبز و چالش هاي پيش روي آن است.

Green or ecological victimology is a branch of Green criminology which emerged with a critical origin of the criminal justice system to oppose the classic victimology in 1990s. While classic victimology considers human as victim، the green one، by going beyond this approach، holds that human and nature and its components including water، air، soil، earth، trees، plants، animals، and certainly future generations could be green victims. As a result، there are two of philosophical and legal approaches which might be applied. The philosophical one which discusses intrinsic value asks if the environment could be recognized as a victim or not. There are two answers; being anthropocentric، nature is regarded as a human right، meaning that only human could be green victims. However، the nature-oriented approach puts human and nature in the same level and believes that nature could also be green victim. In addition to the philosophical approach، there is the legal approach which، apart from the philosophical point of view، identifies green victims by the means of law. This study attempts to identify the green victims and explain the range of legal protections for green victims and the challenges which are ahead.