زيست شناسي ركن جديدي در مهندسي شيمي گذار از «مهندسي شيمي» به «مهندسي شيمي و زيست شناسي» بخش 1: ضرورت، محتواي آموزشي و مباحث پژوهشي

Biology a new main element in chemical engineering transition from “chemical” to “chemical and biological engineering” part 1: Necessity, curriculums and research areas

پيشرفت زيست شناسي شاخه هاي جديدي مانند «مهندسي زيست پزشكي» و «زيست‌فناوري» را در عرصه مهندسي به وجود آورده است. توسعه شاخه‌هاي مذكور كه همگي ميان رشته اي هستند، در گرو فعاليت هاي مهندسان شيمي آشنا با علم زيست شناسي است. لزوم فعاليت مهندسان شيمي در حوزه‌هاي مهندسي مرتبط با زيست‌شناسي؛ و اجتناب ناپذيربودن استفاده از ابزار زيست‌شناسي در مواجهه با چالش هاي زيست‌محيطي، اقتصادي و صنعتيِ پيش روي مهندسان شيمي نشان مي دهد كه در عصر جديد، آشنايي با شيمي به تنهايي، پاسخگوي نيازهاي مهندسان شيمي و صنعت نيست، و علم زيست‌شناسي بايد در كنار علم شيمي به عنوان يكي از اركان اصلي ساختار آموزش مهندسي شيمي مدرن در نظر گرفته شود. برخلاف كشورهاي پيشرفته، كه اين مهم را در ساختار نظام آموزشي مهندسي شيمي اعمال مي كنند و حتي عنوان اين رشته را به «مهندسي شيمي و زيست شناسي» و نظاير آن تغيير داده اند، در ايران به جز تعداد محدودي، كه در مقاطع تحصيلات تكميلي در گرايش خاصي از حوزه مذكور تحصيل كرده اند، مهندسان شيمي از دانش زيست‌شناسي براي مواجهه با چالش هاي جديد بي بهره اند. اين پژوهش با هدف آگاهي رساني درباره ضرورت گذار از «مهندسي شيمي» به «مهندسي شيمي و زيست شناسي»، كه متخصصان آن مهندسان شيمي آشنا با زيست شناسي هستند، انجام شده و در اين راستا به بررسيِ كليات برنامه آموزشي رشته «مهندسي شيمي و زيست شناسي» و مباحث روز آن پرداخته و پيشنهاد مي كند كه با به روزرساني برنامه درسي مهندسي شيمي، و يا تاسيس چنين رشته هايي، زمينه فعاليت در حوزه هاي جديد مهندسي و همچنين مواجهه هرچه موثرتر با چالش-هاي روز فراهم شود.

Development of biology has created new fields, such as Biotechnology and Biomedical Engineering. The advances in the mentioned fields, which are all interdisciplinary, depend on the activities of chemical engineers who are familiar with science biology. The necessity of chemical engineer`s activities in relevant areas with biology and inevitable use of biological means in confrontation of chemical engineering with environmental, economical and industrial challenges, proved that in the current century the sole familiarity with chemistry is not responsive to the needs of chemical engineering. However, the science of biology must be also considered as an important element of the modern chemical engineering along with the chemistry. In contrast to the developed countries, which have applied this important item in their educational systems, and even changed the title of this field to "chemical and biological engineering", Iranian chemical engineering has not profited biology in confrontation with new challenges; except a few who have educated in this area at graduate levels. This research is conducted with the aim of awareness regarding the necessity of transition from "chemical engineering" to "chemical and biological engineering" where the graduates are chemical engineers being familiar with biology. In this regard, the general educational program of "chemical and biological engineering" field has been reviewed and it has been recommended to update the curriculum of chemical engineering, or to establish such fields, in order to provide the requirements for the new engineering areas and also more efficient confrontation with new challenges.