بررسي موانع اجراي استانداردهاي حسابداري موسسات مالي اسلامي در نظام بانكداري ايران

با توجه به نقش غير قابل انكار نظام بانكي در اقتصاد كشور، طراحي و اجراي استانداردهاي حسابداري يكپارچه كه بتواند صورت‌هاي مالي مختلف را آماده و روند مقايسه آنها را آسان كند، ضروري است. اين استانداردها بايد حقوق مالكان را حفظ كرده و فعاليت تخصصي اين نهادها را بدون آنكه با احكام اسلامي در تضاد باشد، تقويت كند. در ا?ن تحقيق، به بررسي موانع اجراي استانداردهاي حسابداري موسسات مالي اسلامي در نظام بانكي ايران پرداخته و چالش هاي پيش رو در سه بُعد چالش هاي درون بانكي، برون بانكي و فرابانكي پژوهش شده است. روش جمع‌آوري داده‌ها از طريق پرسشنامه‌ و مراجعه به خبرگان بانكي و دانشگاهي، كسب نظر ايشان، توصيف و تحليل داده‌ها و نهايتاً استنتاج منطقي مي‌باشد. يافته‌هاي تحقيق نشان مي‌دهد كه بر اساس نظر خبرگان، چالش هاي برون بانكي و فرابانكي از چالش هاي درون‌بانكي مهم‌تر مي باشد. همچنين، عوامل مهمي از جمله نبود نقشه راه و سياست‌هاي كلي مشخص در راستاي اجراي بانكداري اسلامي در كشور، نبود زيرساخت هاي اقتصاد اسلامي مانند بازارهاي پولي و مالي اسلامي، ضعف در آموزش استانداردهاي حسابداري عقود اسلامي به بدنه كارشناسي بانك‌ها و فقدان نهاد مشخص در زمينه تدوين استانداردهاي حسابداري بانكداري اسلامي در كشور به عنوان مهم‌ترين موانع اجراي استانداردهاي حسابداري موسسات مالي اسلامي در نظام بانكداري ايران مي‌باشد. علاوه بر اين نتايج نشان مي‌دهد كه اختلاف فقهي بين فقه اماميه و مذاهب اهل سنت، مانع جدي و اساسي در زمينه استفاده از استانداردهاي حسابداري موسسات مالي اسلامي در شبكه بانكي كشور به حساب نمي‌آيد.

Given the undeniable role of banks and financial institutions in Iran’s economy, it is necessary to design core accounting standards, which can prepare different financial statements and make their comparison easier. These standards should preserve rights of owners and promote technical activities of the institutions without breaching Islamic rules. Therefore, required infrastructures should be provided to implement Islamic financial accounting standards in these institutions. This study has investigated barriers to implement accounting standards of Islamic financial institutions in Islamic accounting system and has looked into facing challenges in three aspects, including intra-banking, inter-banking and trans-banking challenges. The data were gathered through using questionnaires and referring to banking and university elites and experts, receiving their view, describing and analyzing data and finally making logical conclusion. The results of the study indicated that based on the views of the university and banking elites, inter-banking and trans-banking challenges were more important than intra-banking ones. Moreover, important elements such as lack of a road-map and definite general policies on implementing Islamic banking in the country, lack of Islamic economic infrastructures such as Islamic monetary and financial markets, weakness in educating accounting standards of Islamic contracts to banks experts and lack of a definite institution in preparing amounting standards of Islamic banking in the country were the most important barriers to implement accounting standards of Islamic financial institutions in Iran’s banking system. The results of the project showed that juridical disagreements among Shiite and Sunni religions are not regarded as serious and fundamental barriers to employ accounting standards of Islamic financial institutions in the country’s banking network.