تحليل تغييرات ناگهاني و ناهمگني متغيرهاي هيدرو - اقليمي (مطالعه موردي : حوزه آبخيز آجي چاي)

Shift changes and heterogeneity analysis of hydro-climatic variables (A case study: Aji Chai Watershed)

تحليل روند و تغييرات ناگهاني و ناهمگني متغيرهاي هيدرو ـ اقليمي اهميت زيادي در مديريت و برنامه ريزي منابع آب دارد. بدين منظور براي تحليل روند و ناهمگني بيشترين و كمترين دما از 2 ايستگاه باران سنجي، براي بارش از 7 ايستگاه باران سنجي و براي دبي از 7 ايستگاه آب سنجي با طول دوره آماري 40 سال (1351 تا 1390) استفاده شد. در تحليل روند بيشترين و كمترين دماي سالانه نتايج نشان داد هر دو ايستگاه روند افزايشي معنادار در سطح 1 درصد داشته است. نتايج تحليل روند تغييرات بارش نشان داد روند تغييرات بارش هم از لحاظ زماني و هم از لحاظ مكاني تغييرات مشخصي طي چهار دهه گذشته نداشته است و تعيين الگوي دقيق تغييرات نسبت به متغيرهاي ديگر در منطقه دشوار است. از 7 ايستگاه بررسي شده آب سنجي، 5 ايستگاه روند كاهشي معنادار داشته است. بنابراين، دبي بيشترين روند تغييرات كاهشي را در بين متغيرهاي بررسي شده در منطقه داشته است. تحليل تغييرات ناگهاني پارامترهاي هيدرو ـ اقليمي توسط چهار آزمون ناهمگني مشخص شد كه به طور متوسط 50/50 درصد از سري هاي زماني بيشترين دما، 62/50 درصد از سري هاي زماني كمترين دما ، 26/25 درصد از سري هاي زماني بارش و 45 درصد از سري هاي زماني دبي ناهمگني در سطح اطمينان 95 در ايستگاههاي مطالعه شده داشتند. بررسي تغييرات ناگهاني در دادههاي بيشترين و كمترين دما نشان داد همه تغييرات در جهت مثبت است يا به بياني تغييرات ناگهاني افزايشي بوده است. در مقايسه با داده هاي دما، تغييرات ناگهاني داده هاي بارش همانند روند تغييرات آنها از الگوي خاصي پيروي نمي كردند. در حالت كلي از لحاظ زماني، تغييرات ناگهاني متغيرها در بيشتر موارد در دهه 1370 اتفاق افتاده است.

Shift changes and heterogeneity analyses of hydro-climatic variables is very important in water resources planning and management. In order to shift changes and heterogeneity analyses of Tmin and Tmax، precipitation and discharge، 2، 7 and 7 stations was used over the 40 years (1972-2011)، respectively. The results of annual Tmin and Tmax series showed that both of two stations had the significant increasing trend in 1 significance level. The results of precipitation showed no specific spatio-temporal trend in four last decades and identifying the exact pattern of changes was difficult in compared with other variables. Among 7 hydrometric stations، 5 stations showed the significant increasing trend. However، discharge had the most decreasing trend among the studding variables. Shift changes analyses of hydro-climatic variables by four heterogeneity tests، generally indicated the 50.5 percent of Tmax series، 62.5 percent of Tmin series، 26.25 percent of precipitation series and 45 percent of discharge series had heterogeneity in 95% confidence level in the studding stations. Studding shift changes in Tmin and Tmax series showed that all of the changes were positive/ or increasing. In compare with temperature series، shift changes of precipitation as same as its trend have no specific trend. In general، temporally all of the changes occurred in 1990s.