بررسي تنوع ژنتيكي نخودهاي زراعي تيپ كابلي(Cicer arietinum L) بر پايۀ صفات ريخت شناسي با استفاده از روش هاي آماري چند متغيره

Study of genetic variation of Kabuli chickpea genotypes (Cicer arietinum L) using morphological traits with statistical multivariate analysis

در اين پژوهش رابطه‌هاي چند متغيّره بين ويژگي‌هاي ريخت‌شناختي (مورفولوژيك) 64 نژادگان (ژنوتيپ) نخود كابلي در دو محيط تنش خشكي و بدون تنش در قالب طرح لاتيس ساده 8×8 در مزرعۀ تحقيقاتي ديم كوهين، دانشگاه تهران در سال 1393 بررسي شد. در محيط بدون تنش نژادگان‌هاي كرج-3628 و كرج- 3655 به ترتيب با عملكرد دانه 1387/947 و 352/074 و در محيط تنش نژادگان‌هاي كرج- 3628 و كرج-3645 به ترتيب با عملكرد دانه 698 و 694/5 كيلوگرم در هكتار رتبههاي برتر بودند. عملكرد دانه در شرايط بدون تنش با وزن غلاف، عملكرد زيست‌ توده، شمار غلاف، چگالي طولي، شمار دانه، قطر ريشه، ارتفاع بوته، شمار شاخۀ فرعي، وزن خشك شاخه‌ها، شمار غلاف پوك، شاخص برداشت، شمار شاخۀ اصلي و وزن دانۀ دوقلو و در شرايط تنش با صفات وزن غلاف، شمار غلاف، عملكرد زيست‌توده، شمار دانه، چگالي طولي، شاخص برداشت، قطر ريشه، ارتفاع بوته و درصد رسيدگي همبستگي مثبت و معني‌دار داشت. نتايج تجزيۀ رگرسيون گام‌به‌گام در شرايط بدون تنش هشت صفت در هشت مرحله و در شرايط تنش سه صفت در سه مرحله وارد مدل كرده كه صفت وزن غلاف نخستين صفت در مدل در هر دو شرايط بود. بر پايۀ نتايج تجزيۀ عليّت، در محيط بدون تنش عملكرد زيست‌توده و شمار غلاف بيشترين اثر مستقيم بر عملكرد دانه را داشتند. در تحليل عاملي در شرايط بدون تنش و تنش به ترتيب با توجيه 85/66 و 86/25 درصد از كل تغييرپذيري‌ها چهار عامل شناسايي شدند. در تجزيۀ خوشه‌اي شمار 64 نژادگان در پنج گروه قرار گرفتند.

In this study relationships between morphological characteristics of 64 chickpea genotypes under non- stress and stress conditions was evaluated in 8*8 simple lattice designs on the Research Field of Koohin,Tehran University). The Karaj3628 and Karaj3655 genotypes respectively with 1387.947 and 1352.074 Kg/hac under Non-stress and Karaj3628 and Karaj3645 genotypes with 698 and 694.5 Kg/hac respectively under stress conditions had the highest seed yields. There were significant positive correlation between SY* with PW, BY, NP, LD, NS, RD, PH, NSB, DBW, EPN, HI, NPB and DSW in non- stress condition and there were significant positive correlation between SY with PW, PN, NS, LD, HI, RD, PH and MP in stress condition. Stepwise regression results showed that 8 independent variables entered into models in non-stress condition and 3 independent variables entered into models in stress condition, so that PW was first in both of them. Path coefficient analysis revealed that BY and NP had the highest positive direct effect on seed yield under non-stress condition. Factor analysis explained 85.66 % in non stress and 86.25 % total of variation in stress conditions with four factors. In cluster analysis 64 genotypes clustered in five groups.