بررسي «ازخودبيگانگي زن» در جامعۀ پدرسالار داستان هاي كوتاه «زويا پيرزاد» و «هيفاء بيطار»

"Women’s Self-Alienation in a Patriarchic Society as Shown in the Short Stories by "Zoya Pirzad" and "Hifa Baytar

نقد جامعه شناختي، يكي از روش هاي نقد ادبي، است كه در تحليل متون ادبي معاصر كاربرد دارد؛ بر اين اساس، رمان و داستان، حوزه هاي مناسبي براي انجام مطالعات جامعه شناختي به شمار ميرود. در دوران معاصر، نويسندگان بزرگي از بانوان به نگارش رمان و داستان اقدام نموده اند و با پرداختن به موضوعات اجتماعي، سعي داشته‌اند مشكلات و مسائل زنان جامعة خود را مطرح كنند. بي شك يكي از مهمترين موتيف هاي ادبيّات زنانِ نويسنده، پرداختن به مسئلة هويت زنان و بيگانگي آنان در جامعه و به‌ويژه جامعة پدرسالاري است. در اين نوشتار، سعي شده است موضوع ازخودبيگانگي زن در جامعة پدرسالاري با رويكردي جامعه شناختي و به روش توصيفي - تحليلي، در چند داستان كوتاه از دو نويسندة معاصر ايراني و سوري (زويا پيرزاد و هيفاء بيطار) بررسي و تحليل شود. نتايج حاصله از بررسي داستان هاي اين دو نويسنده (آن‌ها)، حاكي از آن است كه در جامعة پدرسالاري، علاوه بر عقايد غلط حاكم و نوع نگرش جامعه نسبت به زن، شيوه هاي رفتاري زنان و عدم آگاهي از حقوق و جايگاه انساني خود در جامعه، از دلايل اصلي سلطة مرد بر زندگي زن و از بين بردن حقوق مادّي و معنوي وي و سرانجام ازخودبيگانگي او محسوب ميگردد. ازخودبيگانگي، بر كيفيّت زندگي زن تأثير مي گذارد و باعث ميشود كه زن، معناداري و احساس رضايتمندي و شادكامي را در زندگي كمتر تجربه كند. اين دو نويسنده، سعي داشته اند شرايط زندگي زنان جامعة خود را نشان دهند و نوعي آگاهي و بيداري در زنان ايجاد نمايند.

Sociological criticism is a literary method which is applied in the analysis of contemporary literary texts. On this basis, novels and stories are considered appropriate areas for the performance of sociological studies. During the contemporary era, great female writers have emerged; and through treating social issues, they have tried to cast light on the problems dealt their own societies. No doubt, one of the most important motifs in the works of female writers is that of women’s identity and their alienation within their societies especially in the face of patriarchy. This paper tries to examine and analyze the women’s self-alienation in a patriarchic society through a sociological approach by applying the descriptive-analytic method on some novels and short stories in two contemporary Iranian and Syrian female writers, ZoyaPirzad and HifaBaytar. The results indicate that in a patriarchic society, in addition to the wrong dominant ideas and the type of the society’s attitude toward women, the quality and behavioral methods of women and their unawareness of their rights and humane position within the society, are considered among the main reasons of the men’s control and dominance over the women’s lives and the violation of women’s material and spiritual rights and their self-alienation. Such an alienation affects the women’s quality of life and causes them to experience the meaningfulness, satisfaction, and happiness in their life to a lower level. These two writers have tried to illustrate the conditions governing the women’s lives within their own societies and create some kind of awareness and awakening in women.