بررسي تطبيقي مضامين مدح علوي در اشعار «سنايي غزنوي» و «حيص بيص»

"A Comparative Study of Praising Concepts of Imam Ali (Peace on him) in Poems of "Sanaei Ghaznavi" and "Haysa Baysa

«سنايي» و «حيص بيص»، از جمله شاعران مدح علوي در ادبيّات فارسي و عربي قرن ششم هجري هستند؛ در مدايح علوي اين دو شاعر، همسان‌انديشي ها و درون‌مايه هاي يكساني ديده مي‌شود كه با توجّه به ارتباط تاريخي بين دو شاعر، دليلي بر تعاملات و مبادلات ادبي آنهاست. پژوهش حاضر بر اساس تجربة ادبيّات تطبيقي اسلامي و با دو روش تاريخي و توصيفي - تحليلي، به بررسي تطبيقي مضامين مدح علوي در ديوان دو شاعر ميپردازد. مهمترين يافته هاي اين مقاله نشان ميدهد كه مضاميني مانند امامت علي (ع)، شجاعت، علم، سخاوت و بخشندگي، عدالت، تقوا، شهادت‌طلبي، كرامات حضرت و مقام و منزلت والاي ايشان، از جمله مضامين مشترك مدايح علوي در ديوان دو شاعر است. حيص بيص در ترسيم اين فضايل و بيان اين مضامين، تحت تأثير سنايي بوده و همان مضامين را به صورت مستقيم در اشعار مدحي خود منعكس كرده است. شاعر عرب، با تأثيرپذيري از سبك بيان سنايي، همانند او با استفاده از آيات و احاديث و پرهيز از اغراق و آرايش هاي لفظي، به ترسيم فضايل علي (ع) پرداخته است. البتّه ابيات مدحي سنايي بيشتر و گسترده تر بوده و آگاهي وي از احاديث مرتبط با مناقب حضرت، بيشتر است؛ زيرا سنايي در برخي موارد مانند اشاره به احاديث مرتبط با پيوند امام علي (ع) و حضرت محمّد (ص)، به ذكر جزئيات بيشتري مي پردازد. همچنين علي (ع) در شعر هر دو شاعر، به عنوان نماد علم و شجاعت و عدالت معرّفي شده است.

Sanai and Haysa Baysa are the poets who praise Imam Ali in the Persian and Arabic literature in the sixteen the century; in their praising, these two poets have the identical thoughts and the same themes that are observed due to the historical connection of these two poets that is a reason for their interactions and literary exchanges. The present study, is based on the French comparative literature school or two historical and descriptive-analytic methods, deals with the comparative study of the themes of praising Imam Ali in the collections of them. The most important findings of this article show that themes such as Imamate Ali (as), courage, science, generosity and generosity, justice, piety, martyrdom, Imam's high status, including the common themes of Alavi's guidance. In expressing these concepts, Haysa Baysa was influenced by Sanaei who reflects the same concepts in his praising poems. The Arab poet, by influencing the style of the Sanaei's expression, uses the verses and hadiths and he avoids exaggeration and verbal arrangements to illustrate the virtues of Ali. Of course, Sanaei's praising poems are wider, and his awareness of the hadiths related to the Prophet is greater because the Sanaei in some cases, such as referring to the hadiths related to Imam Ali (PBUH) and the Prophet Muhammad (PBUH), to mention more details. Imam Ali (peace upon him) has been introduced in the poetry of both poets as a symbol of science and courage and justice.