دامنه و افق مناسبات جمهوري اسلامي ايران و تركيه (2021-2011)

(The Scope and Horizon of the Relations of Islamic Republic of Iran and Turkey (2011-2021

مقالۀ حاضر، نخست شرحي از فراز و فرودهاي روابط ميان ايران و تركيه عرضه مي‌كند و توضيح مي‌دهد كه چگونه اندكي فاصله‌گيريِ آرامِ تركيۀ تحت سيادت حزب عدالت و توسعه، از سكولاريسم نظامي كماليست‌ها، موجب شد كه مناسبات ديپلماتيك ميان ايران و تركيه از سال 2002 به بعد گسترش پيدا كند. سپس، توجه خود را به اهميت خيزش‌هاي عربي در ايجاد شكاف ميان ايران و تركيه معطوف مي‌كند و با استفاده از نظريۀ معماي امنيت و با رويكردي توصيفي – تحليلي، اين پرسش را مطرح مي‌كند كه عوامل اثرگذار در فرسايش روابط ايران و تركيه، ناظر به چه موضوع­ها و مسائلي بوده و قلمرو اثرگذاريِ اين متغيرها در آيندۀ روابط كجاست؟ از همين‌رو و در مقام پاسخ، اشاره مي‌شود كه از لحاظ جغرافيايي، اين دو كشور به واسطۀ ابهام و عدم اطمينان اوضاع شكننده خاورميانه، خصوصاً عراق و سوريه، همزمان در مسائل سياسي- امنيتي در مناطق مختلفي؛ از جمله منطقۀ هلال حاصلخيز شامل عراق، سوريه و كردها تأثيرگذار هستند و به لحاظ هويتي نيز با اتصال اصول و ارزش‌هاي خود به مسائل منطقه‌اي؛ به‌خصوص هدايت جريان‌هاي ايدئولوژيك و بازيگران غيردولتي، در جهت اثرگذاري بر مناطق استراتژيك در راستاي خودياري به ايفاي نقش مي‌پردازند.

The present article first describes the ups and down of relations of Iran and Turkey and it explains how Justice and Development Party’s gradual distancing from secular Kamalist military establishment led to expansion of diplomatic relations between Iran and Turkey after 2002. Then the article focuses its attention on Arab uprising which led to a gulf between Iran and Turkey. The article by a descriptive-analytical method and by making use of the puzzle of security theory raises the question that “ what factors and issues leads to erosion of Iran and Turkey relations and how these factors act in coming future?” The hypothesis is that from geographical aspect both are affected by the fragile political situations in the Middle East and in particular in Iraq and Syria and therefore both the countries want to influence political and security developments in Fertile Crescent of Iraq and Syria. From identity point of view each country wants to expand its own values and ideology and direct the social and political groups related to themselves residing in strategic regions and in this way they want to play an active role in the region.