مقايسۀ رويكرد يك‌جانبه‌گرايي و چندجانبه‌گرايي ايالات متحده در قبال پروندۀ هسته‌اي ايران

A Comparison of the Unilateral and Multilateral Approaches of the United States towards the Nuclear Program of Iran

برنامۀ هسته‌اي ايران، يكي از موضوع­ هاي مهم در رابطۀ آمريكا و ايران پس از انقلاب اسلامي است. رويكردهاي مختلف آمريكا در قبال اين پرونده نقش مهمي در فراز و فرود آن داشته است. دو رويكرد «يك‌جانبه‌گرايي» و «چندجانبه‌گرايي» از جمله مهم‌ترين آن‌هاست. در دورۀ جرج دبليو بوش، آمريكا با پي‌گيري سياست‌هاي يك‌جانبه‌گرايانه، هژمون شدن را دنبال مي‌كرد. در سال‌هاي آخر بوش، سياستِ اين دولت به‌دليل ناكارآمدي‌هاي آن در خاورميانه، رو به چندجانبه‌گرايي گذاشت، كه البته رويكردي قوي نبود. اوباما سياست‌هاي چندجانبه را در زمينه‌هاي مختلف؛ از جمله پروندۀ ايران دنبال كرد و مذاكره با ايران، و همكاري با كشورهاي 1+5 حاصل چندجانبه‌گرايي آمريكا و تغيير در سياست‌هايِ ايران بود. اين مقاله، با روش مقايسه‌اي، به‌دنبال مقايسۀ اين دو رويكرد اساسي با اين پرسش است كه «رويكردهاي دولت بوش و اوباما در قبال پروندۀ هسته‌اي ايران، چگونه با هم قابل مقايسه‌اند؟» با اين فرضيه كه «در مقايسۀ ميانِ سياستِ آمريكا در قبال پروندۀ هسته‌اي ايران، «هژمونيك‌گرايي و نظاميگري» شاخص‌هاي مهم يك‌جانبه‌گرايي و «همكاري و نهادگرايي بين‌المللي»، شاخص‌هاي مهم چندجانبه‌گرايي هستند.»

Iran’s nuclear program is one of the major issues in the relationship of Iran and the United States after the Islamic Revolution. The United States different and ambiguous positions towards the nuclear program of Iran have played a significant role in prolongation and ups and down of the problem. The two approaches of unilateralism and multilateralism are among the most important positions. During George Bush (Junior) presidency, the United States was pursuing unilateralist policies and playing the role of a hegemon. In the last years of Bush administration due to weak policy in the Middle East, it changed into multilateralism. With the arrival of Obama into White House, the United States pursued multilateral policies in various areas including Iranian nuclear program. The outcome of this policy was negotiation with Iran on nuclear program and cooperation with the 5+1 group of countries and a change in Iran’s position. The present article by a comparative approach wants to compare the two approaches of the United States. The main question of the article is “how can we compare the approaches of Bush administration and Obama administration about Iranian nuclear program?” The underlying hypothesis is that the comparison of the policies of the two administrations shows that hegemony and militarism is the indicators of unilateralism and international cooperation and institutionalism are important indicators of multilateralism.