كليدواژه :
امور حسبيه , امور عامه , ولايت فقيه , عدول مؤمنين , ولايت
چكيده فارسي :
در ديدگاه فقهي-كلامي امام خميني(ره) جوامع انساني بدون ولايت و سرپرست نمي توانند حيات سياسي مستمري داشته باشند؛ بدين معنا كه سرپرستي مردم در طول تاريخ با اولياء الله و ائمه ي معصومين(ع) بوده و در غياب ايشان، انسان غيرمعصومي از سنخ آن ها ولايت مردم را عهده دار مي شود. اگرچه اين منصب براي امام معصوم ثابت است (مقام ثبوت)؛ اما در مقام اثبات، تولي حكومت براساس اقبال و بيعت مردم ميسور خواهد شد. در عصر غيبت امام معصوم نيز - بنابر نظر امام خميني و بسياري از فقيهان - بر اساس دلايل عقلي و مؤيدات نقلي، اين مسئوليت بر عهده ي فقيه جامع الشرايط (فقيه عالم به قوانين الهي، عادل و برخوردار از كفايت و مديريت جامعه) نهاده شده است و او با اقبال عمومي (كه در صدر اسلام بيعت نام داشت) حكومت تأسيس مي كند. اين اقدام از باب جانشيني امام معصوم(ع) است. با اين وجود، برخي از فقها حكومت فقيه در عصر غيبت را از باب حسبه دانسته اند؛ در اين نگاه، فقيه از باب قدر متيقن حكومت را بر عهده مي گيرد. بر اساس هر دو مبناي مذكور پرسش اساسي اين است كه هنگام تعذر فقيه، تصدي امور جامعه از آن چه كسي است؟ در پاسخ به اين سوال، هر دومبنا بر اين باورند كه در چنين شرايطي نوبت به مؤمن عادل (نظريه ي عدول مؤمنين) مي رسد و اوست كه بايد زمام حكومت را در اختيار بگيرد. بنابر نظر امام خميني، در اختيارگرفتن حكومت از سوي مؤمنان به معناي تصدي امور است و نه از باب ولايت، مثل ولايت فقيه. مستندات فقهي اين نظريه از نظر ايشان در سطح كلان به حسبي بودن حكومت در عصر عدم حضور برمي گردد. اين مقاله دلايل ولايت عدول مؤمنان و تصدي امور حكومتي را از سوي ايشان مورد بحث قرار خواهد داد.
چكيده لاتين :
According to theological-jurisprudent idea of Imam Khomeini (ra), human communities can run permanent and political life with no guardian, meaning that people have been led by the Saint Imams and the Infallibles (‘a) throughout history and in their absence, a noninfallible person of their kind takes charge of public guardianship. Although this office is fixed for the Immaculate Imam (affirmed office), guardianship of government is made possible based on public reception and allegiance when it is to be proved. On the age of the Occultation of the Immaculate Imam and according to Imam Khomeini (ra) and many jurisprudents, a highly competent jurisprudent (jurisprudent cognizant of Divine Laws, just and possessive of efficiency and management of community has been given this responsibility based on intellectual reasoning and traditional confirmations and he establishes government with public reception (called allegiance in early Islam). This action is taken to be succession of the Immaculate Imam (‘a). Nevertheless, some of the jurisprudents say government of jurisprudent on the Occultation Age shall be established based on all rules of community. In this attitude, jurisprudent undoubtedly undertakes government. Based on the two bases, the question is that when jurisprudent shirks responsibility, who shall take charge of managing community affairs? In response to this question, both believe that just believer is given turn to take charge of governmental affairs under such circumstances. Based on what Imam Khomeini (ra) says, if believers take charge of government, it means responsibility of affairs rather than guardianship like Velayat-e-Faqih. Jurisprudent documentations of such idea, according to him, largely refer back to government affairs on the Occultation Age. This article discusses reasons behind guardianship of believers and responsibility of governmental office on their behalf.
