ارزيابي تحمل به بيماري‌ زنگ قهوه‌اي در ژنوتيپ‌هاي منتخب گندم نان

Evaluation of tolerance to leaf rust disease in some selected bread wheat genotypes

تحمل به بیماری، توانایی تولید محصول خوب توسط گیاه است حتی در شرایطی كه به بیمارگر آلوده شده باشد. گیاهان متحمل در واقع به بیمارگر حساس هستند ولی توسط آن از بین نرفته و عموما آسیب اندكی می‌بینند. در این پژوهش برای ارزیابی و تعیین میزان تحمل تعدادی از ارقام منتخب گندم نسبت به بیماری زنگ‌ قهوه‌ای گندم 20 ژنوتیپ در طی دو سال زراعی 94-1393 و 95-1394 بررسی شدند. اثر زنگ قهوه‌ای در اهواز بر عملكرد محصول گندم در دو شرایط بیماری شدید (تنش) و در شرایط حفاظت شده از بیماری (عدم تنش) بررسی شد. نتایج نشان داد كه میانگین درصد كاهش عملكرد كلیه ژنوتیپ‌های مورد بررسی نسبت به زنگ قهوه‌ای 25/2% بود. در این پژوهش دامنه خسارت ژنوتیپ‌های مورد بررسی نسبت به زنگ قهوه‌ای از 6 الی 46 درصد متغیر بود. كمترین تغییرات عملكرد محصول نسبت به این بیماری به ترتیب مربوط به ارقام شیرودی، افلاك، سیروان، شیراز، اینیا و افق با كاهش بین 6 الی 16 درصد بود كه به ترتیب ارقام مذكور نسبت به زنگ قهوه‌ای بیشترین پایداری عملكرد را داشتند. بر اساس همین محاسبات بیشترین تغییرات عملكردی با حدود 30 الی 50% كاهش محصول به ترتیب متعلق به ارقام بولانی، نیشابور، توس، الوند، روشن، استار، شهریار و ویریناك بود كه بیشترین خسارت و كمترین پایداری عملكرد را نسبت به این بیماری داشتند. در بین ارقام حساس به زنگ قهوه‌ای ارقام افق و بهار به ترتیب با 16/52% و 21/8%كاهش عملكرد كمترین كاهش را داشتند و متحمل‌ترین ارقام این گروه بودند.

Tolerance to diseases is, the plantʹs ability to produce good yield even when the plant is infected by pathogen. In fact tolerant plants are susceptible to the pathogen but not destroyed by pathogens and generally little damage is caused on the plant. In this study, the tolerance of 20 wheat genotypes was evaluated against leaf rust. The effect of leaf rust on yield was evaluated in severe disease (stress) conditions and in protected from disease conditions (the controls) in Ahvaz area. The mean percentage of yield reduction caused by leaf rust was 25.2% over all genotypes. The range of yield loss was varied from 7 to 46 percent. The lowest yield loss due to the leaf rust, ranged from 6 to 16% in Shirodei, Aflak, Sirvan, Shiraz, Inia and Ofogh cultivars indicating their highest yield stability to leaf rust. Based on these data, the highest yield loss ranged from 30 to 50% in Bolany, Neyshabur, Toos, Alvand, Roshan, Star, Shahriar and Veerynak cultivars with the lowest yield stability. The cultivars Kavir, Shahriar, Roshan, Toos, Veerynak, Bahar, Bolany, Alvand and Ofogh were susceptible to leaf rust. Ofogh and Bahar with 16.52% and 21.8% yield loss respectively, were the most tolerant cultivars of this group.