مكانيسم تأثيرگذاري امام خميني(ره) و آيت‌الله گلپايگاني(ره) در قيام پانزده خرداد (با تكيه بر اسناد ساواك)

Imam Khomeini (AH) and Ayatollah Golpayegani`s Mechanism of Influential deed in the Rising of 15th Khordad (on the Basis of Savak Document)

هدف روحانيت از ورود به عرصه سياسي در دوران پهلوي، مقابله با استبداد و حفظ‌ استقلال كشور بوده است. امام خميني(ره) و آيت‌الله گلپايگاني(ره) اقدامات فرهنگي رژيم پهلوي در اسلام‌زدايي را مـورد انتقاد قرار دادند و بر اين اعتقاد بـودند كـه رژيـم با جلوگيري از آزادي‌هاي سياسي در فكر حذف روحانيت مي‌باشد. ايشان ضمن موافقت با اصلاحات، نحوه اجراي آن را غيرمنطبق با شرايط كشور مي‌دانستند و به‌ ويژه امام خميني(ره) اقدامات شاه را نوعي افساد قلمداد مي‌كرد‌ كـه‌ كـشور را به‌سوي استبداد، عقب‌ماندگي و وابستگي به سرمايه‌داري جهاني سوق مي‌دهد. يافته‌هاي پژوهش حاكي از آن است كه عـلي‌رغم بـرخي اخـتلاف نظرها، برابر اسناد ساواك هم‌گرايي معناداري در هدف و عمل ميان رهبري حضرت امام و آيت‌الله گلپايگاني در رابطه با قيام 15 خرداد وجود داشته است. پژوهش حاضر تلاش دارد با اتكاي بر يافته‌هاي اسناد و مطالعات كتابخانه‌اي به تبيين مكانيزم‌هاي تاثيرگذاري امام خميني(ره) و آيت‌الله گلپايگاني(ره) در قيام پانزده خرداد 1342 بپردازد.

Religious scholars` aim of participating political affairs during Pahlavi`s ruling was the fact of opposing tyranny and preserving the independence of the country. Imam Khomeini and Ayatollah Golpayegani criticized the cultural practices of the Pahlavi regime in Islamophobia and believed that the regime, preventing political freedom, has intended to prevent religious scholars` socio-political activities. Though agreeing with the reforms, they considered the method taken for executing it as being unconformable with current conditions in the country, and, especially, Imam Khomeini regarded Shah's actions as a corruption leading to tyranny, backwardness and dependence on global capitalism. Findings of the research indicate that despite some differences, there is a significant convergence in the purpose and practice of Imam Khomeini and Ayatollah Golpayegani in relation to the 15th Khordad uprising as Savak documents show. The study tries to explain the mechanisms of influential measures of Imam Khomeini and Ayatollah Golpayegani in the uprising of khordad 15th with a document and library-based method.