منشايابي رخساره هاي بادي با استفاده از روش هاي ژئومورفولوژيك و رسوب شناسي (مطالعه موردي: حوضه آب باريك بم كرمان)

(Source of Eolian Facies using Geomorphological and Sedimen Tological Methods (Case Study: Ab-Barik Watershed of Bam in Kerman

حوضه آب باريك بم از زير حوضه هاي آبريز كوير لوت مانند تمام مناطق بياباني ديگر داراي معضل فرسايش بادي و طوفان هاي ماسه اي و شني است. حاصل اين طوفان هاي ماسه اي و شني به صورت رخساره هاي تپه ماسه اي منفرد و پيوسته جلوه گر مي شود. در اين تحقيق با استفاده از روش هاي رسوب شناسي منشاء (جهت و مكان) نقاط برداشت شناسايي گرديد و به روش گام به گام و مرحله بندي انجام گرفت . در مرحله اول جهت اصلي مناطق برداشت نسبت به تپه هاي ماسه اي به كمك بررسي هايي از قبيل جمع آوري اطلاعات مردمي ، مطالعه مورفولوژي عمومي و واحد تپه هاي ماسه اي ، مقايسه عكس هاي هوايي در دوره هاي مختلف و تجزيه و تحليل بادهاي منطقه تعيين گرديد. در مرحله دوم با انجام بررسي هايي مانند مطالعه رخساره هاي ژئومرفولوژي اراضي مناطق برداشت با تاكيد بر مرفودميناميك باد، دانه بندي عناصر تپه هاي ماسه اي و خاك سطحي رخساره هاي فرسايشي اراضي قطاع برداشت ، بررسي مرفوسكوپي ذرات تشكيل دهنده نمونه ها و تعيين انديس هايي مانند قطر ميانه ، گردشدگي ، جورشدگي و كاني شناسي نمونه ها، منشاء ماسه هاي حوضه شناسايي گرديد. نتايج نشان داد كه منشاء اصلي و عمده ماسه هاي اين حوضه، اراضي رخساره جلگه رسي و زمين هاي كشاورزي و به خصوص اراضي كشاورزي رها شده مي باشد. همچنين جهت اصلي حركت مناطق برداشت از سمت جنوب و جنوب غربي به سمت شمال و شمال شرقي حوضه مي باشد. كاربرد نتايج حاصل از اين پژوهش مي تواند منجر به اصلاح روش هاي مديريتي مورد استفاده و كنترل و مقابله با گسترش معضل فرسايش بادي و طوفان هاي ماسه اي و شني گردد.

The Ab-Barik watershed in Bam is a part of Lut desert basin. It is like all other desert areas which has erosion problems caused by wind erosion, sand and soil storms. The result of these sand storms appears as continuous and isolated sand hills. In this paper it was attempted to identify direction and source of harvest points by using sedimentological methods. This was accomplished by step by step sand processed method. At the first step the main direction of harvest areas was determined by some studies such as collecting public information, the study of general morphology and measuring sand hill, comparison of aerial photos in different periods and analysis of region winds. At the second step the origin of sand areas was recognized by investigations such as the study of geomorphological facies of lands of harvest regions with emphasis on morphodynamic wind, granulation of sand hills elements and surface soil of erosionic facies plots at harvest lands, study of morphoscopy of forming particles of samples and determination of indices including central diameter, roundness, sorting and mineralogy of samples. The results revealed that the main source of sands is clay pan facies and farm lands, especially waste lands. Also, the main direction of harvest areas displacement is from south, southwest to north, and northeast. Application of results of this study can modify the used management methods, controlling and confronting with the problem of wind erosion and sand and soil storms.