رويكرد تلفيقي AHP-TOPSIS گروهي در مكان يابي عرصه هاي مستعد براي تغذيه مصنوعي سفره هاي آب زيرزميني (مطالعه موردي: حوضه آبخيز شاهرود- بسطام)

Delineation of Suitable Sites for Groundwater Artificial Recharge using Integrated AHP-TOPSIS (Case Study: Shahrood-Bastam Basin)

روند رو به رشد و توسعه شهرستان شاهرود در سال هاي اخير، استراتژي مديريت منابع آب زيرزميني در اين منطقه را بيش از پيش ايجاب مي كند. هدف از اين پژوهش انتخاب مكان هاي بهينه تغذيه مصنوعي سفره هاي آب زيرزميني با استفاده از رويكرد تركيبي AHP-TOPSIS گروهي مي باشد. تحقيق حاضر از نوع توصيفي- تحليلي مبتني بر روش هاي ميداني و كتابخانه اي است. بدين صورت كه پس از مشخص كردن منطقه مورد مطالعه با استفاده از تصاوير ماهواره اي و عكس هاي هوايي، به بازديد از منطقه پرداخته شده است و معيارها و زير معيارها با استفاده از مطالعات ميداني و كتابخانه اي مشخص گرديد كه شامل 5 معيار و 12 زيرمعيار مي باشد. در گام بعد اقدام به انتخاب مكان هاي بهينه تغذيه مصنوعي با روش تركيبي گرديد كه شامل طراحي ساختار سلسله مراتبي از موضوع، تهيه ماتريس هاي مقايسات زوجي و قرار دادن آنها در اختيار خبرگان براي به دست آوردن ارزش معيارها و زير معيارها و نهايتاً رتبه بندي مناطق با استفاده از روش TOPSIS است. نتايج نشان داد كه معيارهاي ليتولوژي، شيب، عمق سطح آب زيرزميني و كاربري اراضي بيشترين تاثير را در تعيين عرصه هاي مساعد براي تغذيه مصنوعي سفره هاي آب زيرزميني داشته اند. به منظور اعتبار سنجي روش، از عرصه هاي كنترلي استفاده گرديد. نتايج اعتبار سنجي مويد دقت بالاي روش (87/02)، در شناسايي مناطق مستعد براي تغذيه مصنوعي مي باشد. در مجموع از كل منطقه مطالعاتي به مساحت 7603/25 كيلومتر مربع، 6/73 درصد (513/97 كيلومتر مربع) در كلاس بسيار مساعد و 12/82 درصد (974/73 كيلومتر مربع) در كلاس مساعد قرار گرفت.

Recent urban development and population growth in Shahrood tend to adopt a strategy for ground water management. This project, which is a descriptive- analytic type study based on field observation and laboratory analysis, aims to delineate proper sites for groundwater artificial recharge using integrated AHP-TOPSIS. First, the study area was delineated using remote sensing techniques. Then, appropriate criteria including 5 main criteria and 12 sub-criteria were obtained by field observation and literature review. Then, the appropriate sites for groundwater recharge were determined. The process of the used method consists of designing hierarchical structure of the project, preparation of pairwise comparison matrices, weighting criteria and sub criteria values by experts, and ultimately ranking them by TOPSIS method. Results showed that lithology, slope, water table depth, and land use have the main role in sites delineation. A number of control sites were employed for model validation that indicates 87.20 percent accuracy. Overally, 73.6 and 82.12 percent of the total area were grouped as very suitable and suitable classes, respectively.