اولويت‌بندي عوامل موثر بر كژگزيني و كژمنشي در بانكداري بدون ربا (مطالعه موردي: بانك صنعت و معدن)

نظام بانكي يكي از اركان اقتصاد هر كشوري به شمار مي‌رود كه كارآمدي يا ناكارآمدي آن مي‌تواند به‌طورمستقيم و غيرمستقيم روي عملكرد اقتصاد آن كشور اثرگذار باشد. از چالش‌هاي پيش روي نظام بانكداري بدون ربا، مسيله اطلاعات نامتقارن ميان بانك و متقاضي تسهيلات در قرارداهاي مشاركتي است. وجود اطلاعات نامتقارن موجب بروز پديده كژگزيني و كژمنشي در بازارها مي‌شود. از دهه 1970 به بعد عدم تقارن اطلاعات به عنوان يكي از موضوعات مهم در اقتصاد مطرح شد. تحقيق حاضر جهت پاسخ‌گويي به سوال «عوامل موثر بر شكل‌گيري كژگزيني و كژمنشي در عقود مشاركتي مورد استفاده در بانك‌هاي تخصصي در بانكداري بدون ربا كدام‎اند» با به‌كارگيري تركيبي از روش‌هاي رياضي AHP و TOPSIS و با استفاده از داده‌هاي ميداني (پرسش نامه‌اي) به بررسي اين فرضيه‌ها مي‌پردازد كه عوامل متعددي نظير عدم توجه به درجه ريسك اعتباري مشتريان و عدم وجود سازوكار تشويق و تنبيه مشتريان، بر شكل گيري كژگزيني و كژمنشي موثر است. نتايج حاصل از تحقيق نشان‌دهنده آن است كه عوامل مذكور تاثير بيشتري روي كژگزيني در مقايسه با كژمنشي دارند. نظارت و كنترل بيشترين تاثير و استفاده گسترده از عقد مشاركت مدني كمترين اهميت را در كژگزيني و كژمنشي دارد.

The banking system is one of the pillars of every countryʹs economy, whose efficiency or inefficiency can directly and indirectly affect the performance of its economy. The challenges posed by the usury free banking system are the asymmetric information issue between the bank and the facility applicant in partnership agreements. The existence of asymmetric information leads to the adverse selection and moral hazard in the markets. Since the 1970s, asymmetry of information has become one of the key issues in the economy. The present research is to answer the question; the factors affecting the formation of moral hazard and adverse selection in partnership contracts used in Specialized banks in usury free banking, using a combination of AHP and TOPSIS math’s and using field data (questionnaire) to examine These hypotheses suggest that several factors such as the lack of attention to the customer credit risk score and the lack of incentive and punishment mechanisms for customers is effective on the formation of moral hazard and adverse selection. The results of the research indicate that the abovementioned factors have a greater effect on moral hazard and adverse selection. Supervision and control have the most important effect and widespread use of civic participation contracts has the least importance in moral hazard and adverse selection.