نقش روابط رسمي و غيررسمي (شبكه روابط اجتماعي) در اشتغال دانشجويان در دانشگاه خوارزمي

The Role of Formal and Informal Relationships (Social Relations Network) in Students’ Employment (Case Study: Kharazmi University)

مقدمه: موضوع اشتغال و دستيابي افراد به شغل موردنظر از اساسي ترين نيازهاي يك جامعه محسوب مي شود. بيكاري به عنوان يك پديده مخرب اجتماعي، اقتصادي و فرهنگي مطرح بوده و رفع آن همواره ازجمله دغدغه هاي اساسي برنامه ريزان بوده است. يكي از مسائل مهم جامعه ايران بيكاري تحصيل كرده ها است كه در همه رشته هاي دانشگاهي وجود دارد. اطلاعات و آمار حاكي از عدم موفقيت قشر جوان تحصيل كرده در دست يابي به شغل است. باوجود اين گروهي از دانشجويان در كاريابي موفق عمل كرده اند. اين مقاله با تكيه بر نظريه صاحبنظران نوكلاسيك در علم اقتصاد و نظريه پردازان شبكه روابط اجتماعي در علم جامعه شناسي، به تبيين نحوه دستيابي اين دسته از افراد به شغل موردنظرشان مي پردازد. روش: اين تحقيق پيمايشي است و جامعه آماري آن شامل دانشجويان دانشگاه خوارزمي در سه مقطع تحصيلي كارشناسي، كارشناسي ارشد و دكتري مي باشند كه در دو واحد دانشگاهي كرج و تهران دانشگاه خوارزمي مشغول به تحصيل هستند. اطلاعات از طريق پرسشنامه از ميان دانشجويان دانشگاه خوارزمي تهران با حجم نمونه 544 نفر جمع آوري شده است. يافته ها: روابط غيررسمي (شبكه روابط اجتماعي) نقش به مراتب بيشتري نسبت به مسيرهاي رسمي جستجو در اشتغال دانشجويان دارد كه در اين ميان روابط اجتماعي قوي نسبت به روابط اجتماعي ضعيف زمينه اشتغال بيشتري ايجاد كرده است و روابط دانشگاهي نقش بسيار كمي در كاريابي دانشجويان داشته است. علاوه بر اين يافته ها نشان داد كه ازيك طرف دانشجويان با پيشينه شهري بيش از دانشجويان با پيشينه روستايي و از طرف ديگر دانشجوياني كه پدر و مادرشان تحصيلات بالاتري دارند بيش از ديگران، از شبكه روابط اجتماعي براي اشتغال استفاده كرده اند. بحث: دانشجويان شاغل عمدتاً شغل خود را به واسطه رابطه غيررسمي به دست آورده اند و مسيرهاي رسمي جستجوي شغل نقش كمي در اشتغال دانشجويان داشته است. به عبارتي كانالهاي رسمي جستجوي شغل مانند دفاتر كاريابي، سايتهاي رسمي كاريابي و آگهيهاي استخدام نقش مهمي در اشتغال دانشجويان نداشته است و فقط 22/4% از دانشجويان اعلام كردند از مسير فوق مشغول به كار شده اند درحالي كه 77/6% دانشجويان به وسيله روابط غيررسمي شغل به دست آورده اند. شبكه روابط اجتماعي به افراد كمك مي كند تا نيازهاي خاصي مانند اشتغال را برطرف كنند. به عبارتي اشتغال يا عدم اشتغال افراد تا حد زيادي به شبكه روابط اجتماعي افراد وابسته است. يافته هاي اين پژوهش نشان داد كه تعامل گسترده ميان افراد براي به دست آوردن منابع و فرصتهاي اجتماعي و اقتصادي موضوع مهمي در پژوهشهاي جامعه شناسي اقتصادي است. براساس نتايج اين پژوهش مي توان گفت شبكه روابط اجتماعي در تحليل بازار كار ايران موثر است.

Introduction: Employment and the achieving a desirable job is considered to be the most basic needs of a society. Unemployment has been considered as a destructive social, economic and cultural phenomenon and its elimination has always been one of the main concerns of officials. One of the important issues in the Iranian society is the unemployment of educated people in all academic fields. Information and statistics show the failure of well-educated young people to find a job. However, a group of students has succeeded in finding a job. This study, by relying on the theory of neoclassical scholars in economics and the theorists of social relations network in sociology, explains how these individuals find their desirable job. Method: This research was a survey and its population included students of Kharazmi University in three levels of undergraduate, postgraduate and PhD at Karaj and Tehran branches. Data were collected through a questionnaire with a sample size of 544 people. Findings: The informal relationships (social relations network) play a much larger role than the official paths of job search in student employment. Strong social relationships in comparison to weak social relationships, lead to more employment and academic relationships play a very limited role in student employment. Moreover, the findings showed that students from urban areas used social relations network more than students from rural areas and students whose parents had higher education used the social relations network for employment more than students whose parents had lower education. Discussion: Employed students have mostly found their jobs through informal relationships and formal job search paths have little effect on student employment. In other words, official job search channels such as recruitment agencies, official job placement sites and job advertisements have not played a significant role in student employment. Only 22.4% of the students indicated that they had found their job through official job search channels, while 77.6% of the students found their job through informal relationships. The social relations network helps people to meet specific needs such as employment. In other words, employment or lack of employment depends largely on the social relations network of individuals. The findings of this study showed that extensive interaction among individuals for obtaining resources and social and economic opportunities is an important issue in economic sociology studies. Considering the results of this study, it can be concluded that the network of social relations is effective in analyzing the labor market in Iran.